Doanh nghiệp Trung Quốc chiếm tỉ lệ áp đảo tại Saigon Tex 2016.

Điểm khác biệt tại Triển lãm quốc tế ngành công nghiệp dệt may thiết bị và nguyên phụ liệu 2016 (Saigon Tex 2016) diễn ra từ ngày 30/3 đến 2/4 tại TP HCM là sự áp đảo của doanh nghiệp đến từ Trung Quốc.

Tại Saigon Tex 2016, trong 1.065 doanh nghiệp đến từ 24 quốc gia và vùng lãnh thổ (gấp đôi năm ngoái), có gần 750 doanh nghiệp Trung Quốc - một tỉ lệ chưa từng thấy trước đây.

Doanh nghiệp FDI chiếm 70% kim ngạch xuất khẩu

Ông Andrew Kay, Tổng Giám đốc Công ty Tổ chức triển lãm CP Hồng Kông (đơn vị đồng tổ chức Saigon Tex 2016), cho biết doanh nghiệp Trung Quốc tham gia triển lãm chủ yếu là sản xuất vải. Họ đến Việt Nam tìm cơ hội đầu tư, tận dụng lợi thế từ TPP.

Tham gia Saigon Tex 2016, doanh nghiệp trong nước có cơ hội tìm kiếm máy móc, thiết bị phù hợp để gia tăng năng suất hoặc tìm nguồn cung nguyên phụ liệu, đáp ứng yêu cầu về xuất xứ và tăng tỉ lệ nội địa hóa.

Có điều, trong các hiệp định thương mại tự do (FTA) với EU hay TPP, Trung Quốc đều không phải là thành viên nên hàng may mặc Việt Nam sản xuất từ nguyên phụ liệu nhập khẩu của nước này sẽ không được hưởng thuế suất ưu đãi.

Bà Phạm Minh Hương, Giám đốc điều hành Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex), cho rằng có thể doanh nghiệp Trung Quốc đến triển lãm để thăm dò thị trường rồi mới quyết định đầu tư vào nước ta.

Lý giải của bà Hương được nhiều người chấp nhận bởi xu hướng đầu tư nước ngoài vào Việt Nam trong lĩnh vực sợi dệt nhuộm đang tăng rất mạnh, trong đó chủ yếu là doanh nghiệp đến từ Trung Quốc, Hồng Kông, Đài Loan… nhằm hưởng lợi từ TPP và các FTA khác.

Năm 2015, khoảng 2,5 tỉ USD vốn ngoại đã đổ vào dệt may với nhiều dự án quy mô lớn, đầu tư chuỗi khép kín từ sợi - dệt - nhuộm và may.

Ngay công đoạn dễ nhất là may - hiện khoảng 85% doanh nghiệp Việt vẫn chủ yếu gia công may - doanh nghiệp trong nước cũng sẽ phải cạnh tranh với doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) ngay trên sân nhà.

Ông Lê Quang Hùng, Chủ tịch HĐQT Công ty May Garmex Sài Gòn, cho rằng các dự án FDI đổ vào ngành dệt may ngày càng theo xu hướng khép kín là điều bất lợi cho doanh nghiệp nội địa.

Cụ thể, công đoạn sản xuất giá trị gia tăng thấp được doanh nghiệp FDI tổ chức tại Việt Nam từ kéo sợi đến thành phẩm may mặc, còn công đoạn thiết kế phân phối có giá trị gia tăng cao do công ty mẹ ở nước ngoài đảm nhận.

Đa phần doanh nghiệp FDI là công ty toàn cầu đến từ các cường quốc dệt may, ngay cả những doanh nghiệp nước ngoài đã có mặt ở Việt Nam cũng dịch chuyển sang xu hướng khép kín, như Formosa, Bamboo…

“Chuỗi khép kín của doanh nghiệp FDI tạo lợi thế cạnh tranh do giá thành thấp, thời gian sản xuất ngắn và nguồn hàng phong phú sẽ cạnh tranh với doanh nghiệp nội địa. Còn việc phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành may mang tính chất quyết định cho doanh nghiệp trong nước để đáp ứng yêu cầu xuất xứ thì đến nay vẫn chưa như kỳ vọng” - ông Hùng lo ngại.

Phải thoát “kiếp làm thuê”

Ông Trương Văn Cẩm, Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam, cho biết TPP và các FTA khác sẽ tạo ra cú hích cho ngành dệt may nhưng thách thức cũng không nhỏ do yêu cầu quy tắc xuất xứ “từ sợi trở đi”, trong khi ngành lại rất yếu ở công đoạn này.

Thời gian đầu khi TPP có hiệu lực, phía Mỹ cho phép Việt Nam áp dụng quy tắc “nguồn cung thiếu hụt” ở một số sản phẩm, tạo cơ hội cho doanh nghiệp trong nước nâng dần tỉ lệ nội địa nhằm hưởng thuế suất 0%. Tuy nhiên, nếu các doanh nghiệp ỷ lại vào quy tắc này thì doanh nghiệp Việt sẽ mãi mãi dừng lại ở việc gia công.

Để giải bài toán nguyên phụ liệu, Vinatex và ngành dệt may đã mở rộng đầu tư vào các dự án sợi, vải.

Khoảng 2 năm trở lại đây, Vinatex đã tái khởi động các dự án sợi, vải quy mô lớn. Tuy nhiên, cả Viantex và các doanh nghiệp trong nước cũng chỉ mới đáp ứng được một tỉ lệ nhỏ so với nhu cầu nguyên phụ liệu. Nút thắt cổ chai này vẫn đang chờ các doanh nghiệp trong ngành và Chính phủ quan tâm, tăng tốc đầu tư trong thời gian tới.

“Nếu không thay đổi phương thức kinh doanh thì dù hội nhập, doanh nghiệp dệt may Việt cũng vẫn mãi kiếp làm thuê, lợi thế hội nhập sẽ không còn ý nghĩa” - ông Lê Quang Hùng băn khoăn.

Các chuyên gia cho rằng nhà nước cần có chính sách khuyến khích doanh nghiệp may mặc chuyển đổi phương thức kinh doanh từ gia công sang FOB hay ODM (tự thiết kế bán hàng), OBM (sở hữu nhãn hiệu riêng).

Đồng thời, muốn đạt kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may 30 tỉ USD, cần khoảng 21 tỉ USD nguyên phụ liệu. Lúc này, phát triển công nghiệp hỗ trợ sẽ là tiền đề quan trọng để các doanh nghiệp ngành may mặc khai thác cơ hội hội nhập.

Đó là một trong những nội dung được ông Võ Văn Hoan - Chánh văn phòng UBND TP HCM cho biết tại buổi họp báo hôm qua, xung quanh thông tin kết quả chuyến đi Nhật Bản (từ ngày 28/3 đến 2/4) của Đoàn công tác Thành phố do Chủ tịch UBND Nguyễn Thành Phong làm trưởng đoàn.Trong khuôn khổ chuyến đi, Chủ tịch UBND TP HCM mong muốn trao đổi kinh nghiệm, học tập công nghệ của Thành phố Yokohama trong việc quản lý cảng biển và xây dựng hạ tầng giao thông.

Công nghiệp công nghệ cao là một trong những lĩnh vực TP HCM đang có nhu cầu phát triển và Chủ tịch UBND đã kêu gọi các doanh nghiệp Nhật đầu tư nhân chuyến thăm mới đây. Ảnh: Anh Quân.

Ngoài ra, trong cuộc gặp lãnh đạo vùng Kansai, Chủ tịch Nguyễn Thành Phong đã kêu gọi đầu tư từ các doanh nghiệp trong vùng này vào TP HCM như công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp công nghệ cao, môi trường, và công nghệ xử lý nước thải. "Đây là những lĩnh vực mà vùng Kansai có thế mạnh và Thành phố có nhu cầu phát triển", ông Hoan chia sẻ.

Bên cạnh đó, Đoàn cũng đến thăm và tham khảo mô hình hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ tại tỉnh Osaka; thăm một số doanh nghiệp, nhà đầu tư đã và có tiềm năng đầu tư vào Việt Nam như nhà máy thép Daiyu Kogyo, Tập đoàn Kohnan Shoji, Nidec, Optex; Tập đoàn dược phẩm Nipro...

Theo Chánh văn phòng UBND TP HCM, nhiều tỉnh, thành phố và doanh nghiệp Nhật Bản đang quan tâm đến thị trường Việt Nam, trong đó có TP HCM. "Đây là cơ hội thuận lợi để Thành phố thu hút nguồn vốn, công nghệ, kinh nghiệm của doanh nghiệp Nhật để tiếp tục phát triển", ông nói và cho biết, ban lãnh đạo Thành phố đã tham khảo và tiếp thu nhiều kinh nghiệm từ phía Nhật Bản trong các lĩnh vực đầu tư và phát triển hạ tầng giao thông, xây dựng đô thị thông minh, di dời cảng biển. Đây là những lĩnh vực mới mẻ mà Thành phố đang chuẩn bị triển khai.

Cũng theo ghi nhận của Đoàn công tác, thời gian tới sẽ xuất hiện "làn sóng" đầu tư của Nhật vào TP HCM. Do đó, để đón đầu cơ hội thu hút đầu tư từ Nhật Bản, Thành phố sẽ tập trung cải cách thủ tục hành chính nhằm cải thiện môi trường đầu tư. Cụ thể, sẽ nghiên cứu thành lập trung tâm xúc tiến đầu tư riêng của UBND Thành phố, áp dụng mô hình "một cửa, tại chỗ" để giải quyết nhanh, gọn những vấn đề khó khăn của các nhà đầu tư quốc tế.

Tại buổi việc với các cơ quan phụ trách về ODA của Chính phủ Nhật Bản, Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Thành Phong mong muốn phía Nhật Bản tiếp tục hỗ trợ nguồn lực để Thành phố phát triển các công trình trọng điểm như: Dự án cải tạo môi trường nước giai đoạn 3; dự án tuyến metro số 3a…

Đồng thời, lãnh đạo UBND Thành phố cũng đề nghị phía Nhật Bản tiếp tục hỗ trợ đào tạo nhân lực phục vụ công tác vận hành, bảo dưỡng trong lĩnh vực đường sắt để Thành phố sẵn sàng đưa vào khai thác tuyến Metro đầu tiên trong năm 2020.

Các chủ thẻ tín dụng Wal-Mart và thẻ trả trước Wal-Mart Money Card sẽ được hoàn tiền đến 3% khi mua sắm tại website Walmart.com. Đối với người mua tại cửa hàng, mức giảm giá chỉ 1%. Chủ thẻ còn nhận ưu đãi giảm 2% khi mua nhiên liệu tại các trạm xăng của Wal-Mart.

Trước đây, hãng bán lẻ khổng lồ này chỉ thưởng tiền mặt cho những người dùng thẻ thanh toán tại cửa hàng hoặc đổ xăng chứ không ưu ái giao dịch trực tuyến. Mức ưu đãi trước đó là 5USD cho mỗi 500USD tại các cửa hàng Wal-Mart và giảm giá 5 cent mỗi gallon nhiên liệu mua tại trạm xăng của hãng. Các tổ chức tham gia chương trình là Synchrony Financial dành cho thẻ tín dụng Visa và MasterCard cùng Green Dot dành cho thẻ Wal-Mart.

Đại diện Wal-Mart cho biết hãng có tổng cộng 10 triệu chủ thẻ tín dụng và thẻ trả trước. Về lý do ưu đãi khách mua trực tuyến hơn tại cửa hàng, đại diện hãng cho rằng đây là phân khúc quan trọng trong bối cảnh thị trường hiện tại và tương lai. 

Chuyên gia tư vấn thanh toán Steve Mott của hãng BetterBuyDesign (Mỹ) nhận định Wal-Mart đang cố gắng thu thập thêm nhiều thông tin về khách hàng mua sắm trực tuyến của mình, vốn được cho là có thu nhập cao hơn so với người mua ở cửa hàng. Điều này giúp hãng bán lẻ hiểu rõ hơn người dùng và đưa ra những phương án tiếp cận khách hàng tiềm năng hiệu quả.

"Gần đây Wal-Mart thực hiện chuyển dịch cơ cấu, đóng cửa những cửa hàng hoạt động không hiệu quả và đẩy mạnh xây dựng hệ thống ví điện tử. Điều này cho thấy nhà bán lẻ lớn nhất thế giới đang nắm bắt cơ hội để thúc đẩy lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh trực tuyến", ông Steve Mott chia sẻ.

Các chuyên gia đánh giá động thái của Wal-Mart nhằm đáp lại việc đối thủ Costco Wholesale Corp tuyên bố sẽ tung ra dòng thẻ Costco Anywhere Visacard do Citigroup phát hành. Sản phẩm mới này giúp chủ thẻ giảm 2% khi mua hàng trong cửa hàng Costco và trang web Costco.com, hoàn 4% tiền mặt khi mua nhiên liệu, ưu đãi 3% tại nhà hàng và mua dịch vụ du lịch... Chủ thẻ sẽ trả phí thường niên 55USD.

Bên cạnh đó, nhiều chuỗi bán lẻ khác cũng tung ra chương trình ưu đãi tương tự cho cả khách mua trực tuyến và tại cửa hàng như Sears Holdings Corp, Target Corp hay J.C.Penney Co. Inc.