Do giá lúa gạo ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long được dự báo tiếp tục tăng, do đó vụ Đông Xuân năm nay, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) sẽ không đề xuất việc thu mua tạm trữ lúa gạo như thường niên. 

Theo ông Huỳnh Thế Năng, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam, từ nhiều năm nay, trước khi vào chính vụ Đông Xuân, thu hoạch rộ như thời điểm đầu tháng Ba này giá lúa gạo trong nước thường xuống thấp. 

Theo cơ chế của Chính phủ những lúc như vậy, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì và Bộ ngành liên quan cùng VFA thường kiến nghị Chính phủ cho phép thu mua tạm trữ lúa gạo với mức giá nhất định để đảm bảo lợi ích cho nông dân. 

Chính sách này nhằm hỗ trợ gián tiếp nông dân, tập trung tiêu thụ kịp thời lượng lúa gạo hàng hóa với giá tốt hơn thông qua các doanh nghiệp hội viên. 

Tuy nhiên, vụ Đông Xuân năm nay, Hiệp hội Lương thực Việt Nam sẽ không đề xuất việc thu mua tạm trữ lúa gạo như thường niên, do giá lúa hiện nay đã tốt, có lợi cho nông dân và nhiều khả năng còn tiếp tục tăng trong thời gian tới. Với mức giá như hiện nay, việc có chủ trương mua tạm trữ hầu như không cần thiết. 

Ảnh minh họa

Lý giải nguyên nhân khiến giá lúa gạo lại tăng ngay trong thời điểm chính vụ Đông Xuân, ông Huỳnh Thế Năng cho rằng, vụ Đông Xuân năm nay năng suất, sản lượng lúa ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long giảm đáng kể do nhiều diện tích lúa bị ảnh hưởng nghiêm trọng của xâm nhập mặn và El Nino. 

Bên cạnh đó, ngoài việc cần mua thêm để thực hiện hợp đồng còn lại từ năm ngoái chuyển qua, từ sau Tết Nguyên đán đến nay, yếu tố cầu tăng từ xuất khẩu đường mậu biên cũng tác động lớn đến tình hình giá cả lúa gạo trong nước. 

“Tuy nhiên, chúng ta cũng lưu ý rằng yếu tố tâm lý hình thành từ các thông tin khá dồn dập, lặp đi lặp lại của các phương tiện thông tin đại chúng xung quanh diễn biến hạn và xâm nhập mặn cũng có phần đóng góp cho xu thế tăng giá hiện nay,” ông Năng cho biết thêm. 

Nói thêm về vấn đề này", ông Lâm Anh Tuấn, Giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn Lương thực Thịnh Phát (Bến Tre) cho rằng, đứng về mặt tâm lý, ai cũng nghĩ như vậy nên khi vào vụ thu hoạch, giá lúa gạo đã được nâng cao hơn, thậm chí có cả tâm lý đầu cơ. 

Hiện giá gạo nguyên liệu và thành phẩm IR50404 tiếp tục có xu hướng tăng do nguồn gạo ít, thậm chí nhiều nơi thương lái thu mua loại gạo này khá khó khăn. 

Việc giá lúa gạo đang tăng ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long rõ ràng có lợi cho nông dân. Tuy nhiên, dưới góc độ của một doanh nghiệp, ông Lâm Anh Tuấn cho rằng, mức giá gạo hiện nay đã vượt qua mức giá kỳ vọng của doanh nghiệp, không tốt cho doanh nghiệp xuất khẩu gạo. 

Theo ông Tuấn, với mức giá này các doanh nghiệp trong nước không dám thu mua, do giá thành của doanh nghiệp đã là 380 USD/tấn, trong khi giá chào bán của Thái Lan chỉ có 360 USD/tấn. Trên thực tế, thương hiệu gạo Việt Nam còn khá non yếu. 

Đối với các hợp đồng thương mại, với một loại gạo cùng phẩm cấp, gạo Việt Nam sẽ khó có thể bán với giá thành cao hơn so với gạo Thái Lan. 

Về phía người nông dân, anh Huỳnh Văn Sơn, ở ấp 1, xã Tân Đông, Thạnh Hóa, Long An cho biết, do giá lúa tăng nên năm nay lúa thu hoạch bao nhiêu đều được thu mua hết và nông dân không phải chịu cảnh bị thương lái ép giá. Tuy nhiên, đối với một số diện tích lúa bị nhiễm mặn nghiêm trọng khiến lúa bị lép nhiều mới bị thương lái từ chối thu mua.

Đến thời điểm hiện nay, Vụ Đông Xuân 2015-2016, cả nước đã thu hoạch 700.000ha trong tổng 1,5 triệu ha lúa xuống giống, với năng suất 6,8 tấn/ha. 

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, lũy kế xuất khẩu gạo của cả nước từ ngày 1/1 đến ngày 29/2/2016 đạt trên 856.000 tấn, trị giá FOB 347,834 triệu USD, trị giá CIF 371,695 triệu USD.

Với đa số DN sản xuất, trong bối cảnh hội nhập, sự cạnh tranh trên thị trường ngày càng khốc liệt hơn, nếu các loại chi phí tại DN tăng cao, họ có thể phải thu hẹp sản xuất, cắt giảm lao động... 

Các DN gặp nhiều khó khăn

Nghị định số 122/2015/NĐ-CP của Chính phủ quy định từ ngày 1/1/2016, mức lương tối thiểu vùng tăng thêm trung bình 12,4%. Bên cạnh đó, theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội từ 1/1/2016 đến hết năm 2017, việc đóng bảo hiểm xã hội sẽ dựa trên mức lương và phụ cấp ghi trong hợp đồng.

Nghĩa là, việc tăng lương tối thiểu vùng và phụ cấp kéo theo việc tăng chi phí bảo hiểm. Chính điều này đã khiến các DN bối rối, không kịp xử lý, và hệ quả là, chỉ tính riêng 2 tháng đầu năm 2016, đã có gần 50 cuộc đình công (theo thống kê của Bộ LĐ-TB&XH), tranh chấp lao động, trong đó có cuộc đình công với số lượng tới gần 20.000 công nhân Công ty Pouchen Việt Nam ở Đồng Nai vừa mới diễn ra.

Các DN đau đầu vì bài toán thuế phí

Khi các khoản phí nêu trên tăng, chịu thiệt thòi nhất đương nhiên là các DN thâm dụng lao động như dệt may, da giày, chế biến gỗ...

Theo lời lãnh đạo một DN dệt may có nhà máy đặt tại Bình Dương, hiện công ty ông đang chịu phí đóng bảo hiểm xã hội 18%, bảo hiểm y tế 3%, phí công đoàn 2%, bảo hiểm thất nghiệp 1%. Tổng cộng, chi phí lên đến 24%, chiếm một phần tư tổng chi phí của cả DN. Đó là chưa kể khoản thuế thu nhập DN lên đến 22%.

Ông Trần Quốc Mạnh, Tổng Giám đốc Công ty Sadaco, Ủy viên Ban chấp hành Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP. Hồ Chí Minh (HAWA) cho biết, tất cả các chi phí như lương, bảo hiểm đều tăng ngay từ đầu năm 2016, khiến cho chỉ những DN lớn mới đủ sức chống đỡ, còn các DN nhỏ rất khó khăn.

“Các DN nhỏ chủ yếu là DN tư nhân, họ thường giữ “sĩ diện” nên ít kêu ca, chúng ta cũng chưa có điều tra chính xác hiện trạng DN, nhưng thực ra họ đang rất khó khăn, bằng chứng là số DN đóng cửa, giải thể tăng hơn so với đầu năm 2015”, ông Mạnh nói.

Nhìn ở chiều ngược lại cũng thấy số DN mới tham gia thị trường đang ngày càng giảm. Báo cáo tình hình đăng ký DN tháng 2 và 2 tháng đầu năm 2016 vừa được Cục Quản lý đăng ký kinh doanh (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) công bố cho thấy, trong tháng 2/2016, số DN được thành lập mới là 5.584 DN với số vốn đăng ký là 53.756 tỷ đồng, giảm 32,9% về số DN và giảm 9,3% về số vốn đăng ký so với tháng 1/2016.

Số DN đăng ký thành lập mới giảm 32,9% trong những tháng đầu năm đã phần nào nói nên sự dè chừng của những DN mới lần đầu tham gia thị trường. Họ lo ngại khi phải đối mặt với quá nhiều khoản chi phí.

Hệ lụy của “cõng” phí

Bình luận về vấn đề này, chuyên gia kinh tế cao cấp Phạm Chi Lan cho hay, DN đang phải đóng 40,8% lợi nhuận cho Nhà nước thông qua thuế phí. Con số này đã được Bộ Tài chính xác nhận. Điều đó cũng đồng nghĩa DN khó có thể cạnh tranh nổi khi không có nguồn lực để đầu tư, phát triển, đào tạo nguồn nhân lực.

Trên thực tế, không chỉ DN sản xuất thâm dụng lao động gặp khó trước các khoản chi phí nêu trên, mà ngay cả DN dịch vụ cũng đã bị ảnh hưởng. Ông Trương Võ Tuấn, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Mua bán nhanh cho biết, DN thương mại điện tử trong nước đang chịu cạnh tranh khốc liệt từ các công ty đa quốc gia. Vậy nên, khi phải “cõng” các khoản thuế, phí... DN Việt Nam khó mà cạnh tranh được.

Theo lời ông Tuấn, bản thân ông đã tìm hiểu và có thể sẽ tính đến việc phải dời văn phòng công ty sang Singapore, việc chuyển trụ sở sang Singapore giúp DN ông không phải chịu áp lực đến từ các khoản chi phí nêu trên, mà vẫn có thể đảm bảo được hoạt động kinh doanh ở thị trường Việt Nam.

“Một số bạn bè tôi là doanh nhân cũng đang có ý định tương tự”, ông Tuấn cho biết.

Trong bối cảnh Nhà nước  bằng cách này hay cách khác đang khuyến khích phong trào Startup (khởi nghiệp), thì việc thuế, phí... cứ “đến hẹn lại tăng” đã vô tình làn nản lòng những người muốn khởi nghiệp.

Còn với đa số DN sản xuất, trong bối cảnh hội nhập, sự cạnh tranh trên thị trường ngày càng khốc liệt hơn, nếu các loại chi phí tại DN tăng cao, họ có thể phải thu hẹp sản xuất, cắt giảm lao động. Và như vậy, việc tăng lương, tăng phí bảo hiểm... với mục đích cuối cùng là cải thiện thu nhập và đời sống cho người lao động có vẻ sẽ khó đạt được.