Tính đến ngày 19/2, NHTW Nga nắm trong tay 379 tỷ USD ngoại tệ và vàng, tăng 29 tỷ Usd so với mức đáy được thiết lập hồi tháng 4 năm ngoái. Trong số các thị trường mới nổi Nga là nước duy nhất có dự trữ ngoại hối tăng.

Trong khi Trung Quốc và Saudi Arabia đã phải bỏ ra hàng chục tỷ USD để hỗ trợ đồng nội tệ, NHTW Nga vẫn “án binh bất động”. Kể từ khi mất không 67 tỷ USD và thất bại trong việc ổn định lại đồng rublevào cuối năm 2014, Nga đã không bỏ ra một xu nào. Thậm chí mùa xuân năm ngoái nước này còn mua vào ngoại tệ.

Tháng trước, khi đồng ruble lập đáy mới, Phó Thống đốc thứ nhất của NHTW Nga Dmitry Tulin đã nói rằng sẽ không bao giờ có đủ lượng dự trữ ngoại hối để có thể ổn định đồng ruble.

Quan điểm này phản ánh sự thay đổi khôn ngoan của ông Putin. 1 năm trước, Tổng thống Nga đã quyết định từ bỏ nỗ lực bảo vệ đồng ruble khi mà giá dầu lao dốc và các lệnh cấm vận của Mỹ cùng EU khiến Nga bị cô lập với thị trường tài chính phương Tây. Tỷ giá từng là ưu tiên hàng đầu về kinh tế của Nga, nhưng nước này ngay lập tức hi sinh tỷ giá để đối mặt với giá dầu. “Sẽ không có chuyện “đốt cháy” dự trữ ngoại hối”, ông Putin nói vào tháng 12/2014.

Ông Putin coi vàng và các đồng tiền mạnh là tấm áo giáp tốt nhất bảo vệ sự độc lập về tài chính. Kể từ khi lên nắm quyền năm 2000, Putin đã vun đắp kho dự trữ ngoại hối từ 13 tỷ USD lên hàng trăm tỷ USD như ngày nay, đồng thời trả hết nợ và biến Nga thành một trong những nền kinh tế lớn có tỷ lệ nợ thấp nhất.

Alexei Kudrin – cựu Bộ trưởng Tài chính Nga và hiện vẫn thường xuyên cố vấn chính sách kinh tế cho ông Putin – cho rằng Tổng thống nhận thức được sức mạnh của dự trữ ngoại hối trong giai đoạn 2008-2009, khi vàng đô đã giúp ông chống chọi với khủng hoảng mà không bị thiệt hại đáng kể.

Đầu tuần này, ông Putin cũng đã từ chối thẳng thừng lời kêu gọi sử dụng các quỹ của NHTW để hồi sinh nền kinh tế. “Vàng và ngoại tệ dự trữ được tích trữ để làm những việc khác, không phải để tài trợ cho những rắc rối nhất thời của nền kinh tế”, ông nói.

Dẫu vậy, áp lực đè nặng lên đồng ruble đang ngày càng lớn dần lên. Kể từ đầu năm ngoái, đồng tiền này đã mất 25% giá trị so với USD. Những ngày đầu năm nay, khi giá dầu liên tục lập đáy mới, có lúc ruble đều đặn giảm 5% mỗi ngày.

Các quan chức của NHTW Nga phải theo dõi sát sao biến động hàng ngày của thị trường để nhận định liệu người dân có mất niềm tin vào đồng nội tệ hay không. Cho đến nay Nga vẫn đang tránh được kịch bản hoảng loạn mà các cuộc phá giá tương tự thường đem lại.

Bên cạnh đó, đà giảm giá của ruble đang khiến lạm phát tăng mạnh và những nỗ lực kiềm chế giá cả trong những năm vừa qua của NHTW Nga đang trở thành công cốc. Chỉ số giá tiêu dùng tăng 12,9% trong năm ngoái, mạnh nhất kể từ 2008.

Mặc dù nội tệ yếu giúp các công ty Nga cạnh tranh ở cả trong và ngoài nước, tỷ giá biến động quá mạnh gây nên nhiều khó khăn cho doanh nghiệp khi họ không thể dự đoán tỷ giá trong 6 tháng tới.

Nga cất tiền trong 2 quỹ tài sản tại NHTW. Nhiều quan chức đã cảnh báo các quỹ này sẽ cạn kiệt vào năm 2018 nếu như giá dầu không hồi phục hoặc Chính phủ Nga tìm ra được cách bù đắp thâm hụt như bán tài sản hay tăng vay nợ.

Trong khi đó NHTW Nga đang tìm mọi cách để tăng dự trữ và đặt mục tiêu vươn tới con số 500 tỷ USD – cao gấp đôi so với mức mà các chuyên gia phân tích cho là cần thiết. Nếu mục tiêu được hoàn thành, Nga có dự trữ gần bằng mức kỷ lục được lập hồi tháng 7/2008. Với mức tổng 598 tỷ USD, Nga sẽ là nước có dự trữ ngoại hối lớn thứ 3 thế giới, chỉ sau Trung Quốc và Nhật Bản.

Tuy nhiên đạt được mục tiêu cũng đồng nghĩa với sẽ có nhiều hơn những rắc rối đối với đồng ruble.

Tạp chí Forbes hôm 2/3 đăng tải danh sách những người giàu nhất thế giới năm 2016. Theo đó, ông chủ đế chế Samsung, Lee Kun-Hee tiếp tục trở thành người giàu nhất Hàn Quốc với tài sản cá nhân khoảng 9,7 tỷ USD.

So với năm 2015, tài sản của ông chủ Samsung giảm đi đáng kể, khoảng gần 2 tỷ USD, nhưng trong tình cảnh chung của thế giới, vị thế của ông tại Hàn Quốc vẫn không hề bị lay chuyển. Năm nay 73 tuổi, vị tỷ phú này vẫn phải đấu tranh với chính các anh chị ruột của mình trong cuộc chiến tài sản thừa kế đã kéo dài hàng chục năm qua.

Không những thế, trong công cuộc chuyển giao quyền thừa kế cho thế hệ tiếp theo, tỷ phú này cũng đối mặt với việc phải nộp một số thuế cực lớn theo quy định của Hàn Quốc, lên tới 5-6 tỷ USD.

Vợ ông, nữ tỷ phú Hong Ra-Hee có tổng tài sản cá nhân khoảng 1,06 tỷ USD. Giữ chức vụ Giám đốc bảo tàng Leeum Samsung, là con gái ông Hong Jin-Ki, Chủ tịch JoongAng Daily - tạp chí có số lượng ấn phẩm lớn nhất Hàn Quốc - nhưng tài sản của bà chủ yếu đến từ phần cổ phiếu trong công ty của chồng.

3 người con của chủ tịch Samsung lần lượt giữ các vị trí thứ 3, thứ 13 và thứ 18 trong danh sách tỷ phú giàu nhất Hàn Quốc. Người con trai độc nhất và cũng là cái tên thừa kế sáng giá nhất của Samsung, là tỷ phú 47 tuổi Jay Y. Lee có 6 tỷ USD.

Cô con gái lớn Lee Boo-Jin- người được mệnh danh là "Lee Kun-Hee nhỏ" - sở hữu 1,9 tỷ USD, là nữ doanh nhân giàu nhất Hàn Quốc. Trong khi đó, con gái út Lee Seo-Hyun nắm trong tay tài sản riêng 1,7 tỷ USD. Nữ tỷ phú này và chị gái hiện là đồng chủ tịch tại Cheil Industries.

Ngoài gia đình riêng 5 người của ông chủ Samsung, dòng họ Lee còn có một thành viên khác cũng góp mặt trong danh sách tỷ phú thế giớiForbes. Đó là Lee Myung-Hee, em gái ruột của ông Lee Kun-Hee. Người phụ nữ 72 tuổi này hiện là Chủ tịch của Shinsegae Group - một công ty vốn trực thuộc Samsung, trước khi tách riêngvào năm 1991. Công ty này chuyên kinh doanh bất động sản, hàng hiệu, thương mại trực tuyến và chăm sóc sức khỏe.

Không có gì quá nếu gọi tiền là chất keo giúp Ả rập Xê-út đứng vững. Để duy trì lòng trung thành của công dân và phần tử cực đoan chống đối, các nhà làm luật đã hào phóng đưa ra nhiều khoản phúc lợi hấp dẫn và những công việc nhà nước nhàn hạ.

Trong giai đoạn bất ổn, chẳng hạn như Arab Spring – làn sóng biểu tình ở Ả rập Xê-út bắt đầu từ năm 2010, công nhân được tăng lương và thưởng. Lần “vung tay” gần đây nhất là lễ đăng quang của quốc vương Salman tháng Hai năm ngoái, tốn kém gấp nhiều lần chi tiêu chính phủ của nhiều quốc gia khác trong một năm.

Những khoản phung phí này cộng thêm chiến tranh ở Yemen, Syria, tiền viện trợ cho Ai Cập và các nước khác làm chi tiêu công tăng chóng mặt. Có thể nói, “ông hoàng dầu mỏ” Ả rập Xê-út đã quá quen chi mạnh tay.

Tuy nhiên, năm 2014, nước này chủ trương giữ giá dầu ở mức thấp bằng cách tăng sản lượng, nhằm hạ bệ các đối thủ cạnh tranh và tăng thị phần. Khi giá dầu rơi mạnh, doanh thu chính phủ Ả rập với 90% đến từ dầu mỏ, cũng giảm đáng kể. Hậu quả là thâm hụt ngân sách vượt 20% GDP năm 2015.

Hiện nước này bắt đầu có những dấu hiệu cắt giảm chi tiêu. Tháng Bảy năm ngoái, Ả rập vay 15 tỷ USD từ người dân qua trái phiếu địa phương. Đây là lần đầu tiên Ả rập phát hành trái phiếu kể từ năm 2007.

Bộ trưởng tài chính Ibrahim al-Assaf cho biết, ngoài việc tăng vay nợ, chính phủ cũng đang cắt giảm những chi phí không cần thiết.

Theo nguồn tin rò rỉ, ngày 28/9 năm ngoái, quốc vương Salman đã chỉ đạo các bộ ngưng dự án mới, chấm dứt mua xe, đồ nội thất và các trang thiết bị. Một thông tin khác cho biết, bộ tài chính sẽ dừng các khoản chi vào giữa tháng 11, sớm hơn bình thường 6 tuần.

Chính phủ vẫn chưa khẳng định tính xác thực của thông tin trên, nhưng nhiều nhà phân tích cho rằng các thông tin này phản ánh sự lo ngại của hoàng gia Ả rập.

Chi tiêu chính phủ Ả rập đã tăng 4 lần kể từ năm 2003, đẩy mức giá hòa vốn của dầu thô (mức giá mà chính phủ có thể cân đối sổ sách) lên hơn 100 USD một thùng. Với mức giá hiện dưới 50 USD một thùng, các chuyên gia dự đoán Ả rập sẽ còn thâm hụt ngân sách rất lớn.

Simon Williams, giám đốc bộ phận Quản lý tài sản của ngân hàng HSBC cho biết: “Mức thâm hụt lớn đến mức không thể vờ coi là chuyện bình thường được”.

Tài sản dư dả phần nào giúp Ả rập chống đỡ lại cú sốc tài chính này. Năm 2014, Ả rập đã “đốt” 80 tỷ USD dự trữ ngoại hối nhưng vẫn còn hơn 650 tỷ nữa. Nợ công của nước này chiếm khoảng 100% GDP năm 1999, nhưng hiện chỉ chiếm 2%.

Chuyên gia kinh tế Jason Tuvey đến từ công ty Capital Economics nhận định: “Ả rập có nguồn dự trữ khổng lồ để trụ vững trong hoàn cảnh này”.

Các nhà phân tích cho rằng Ả rập sẽ không đánh thuế cá nhân, dù Hội đồng hợp tác vùng Vịnh đang tính tới việc áp dụng thuế giá trị gia tăng. Họ cũng nghĩ nước này sẽ không giảm trợ cấp nhiên liệu như các quốc gia vùng Vịnh khác hay cắt giảm lương nhân viên chính phủ.

Thời kỳ khủng hoảng dầu mỏ những năm 1980, Ả rập Xê-út cắt bớt chi tiêu vốn trong khi gần như giữ nguyên các khoản viện trợ. Dù IMF khuyên ngược lại, nghĩa là duy trì đầu tư vốn và giảm viện trợ, nhưng có vẻ Ả rập sẽ lại làm theo quyết định của mình.

Nhiều ý kiến cho rằng Ả rập đang xem xét các kế hoạch xây dựng cơ sở hạ tầng mới và có thể hoãn hoặc giảm quy mô một số dự án. Hiện nước này đã cắt bớt kế hoạch xây 11 sân bóng mới. Cuối năm nay, việc chính phủ Ả rập có thực sự trở nên “tiết kiệm” hay không sẽ sáng tỏ.

Điều chỉnh lại nền kinh tế không phải chuyện đơn giản. Chính phủ không còn tạo ra đủ việc làm công cho người lao động, do đó, họ bị chuyển sang khu vực tư nhân nhiều hơn. Nhưng nỗ lực “Ả rập hóa” này, chẳng hạn đặt chỉ tiêu số nhân công Ả rập trong các công ty, chưa có tiến triển đáng kể.

Ở khu vực tư nhân, thường yêu cầu cao hơn và mức lương thấp hơn khu vực nhà nước, lao động nước ngoài vẫn chiếm đa số. Sau đợt xử lý công nhân nước ngoài bất hợp pháp năm 2013, người Ả rập không mấy mặn mà với nhiều vị trí không yêu cầu chuyên môn còn đang bỏ trống. Trong khi đó, các công ty lại phàn nàn có quá ít lao động trình độ cao do trường học chỉ chú trọng dạy tôn giáo.

Hơn 40 năm qua, chính phủ Ả rập nỗ lực tăng tỷ trọng khu vực tư nhân và đa dạng hóa nền kinh tế. Nhưng trong khi khu vực khác ngoài dầu tăng trưởng, ông Tuvey nhận định, “Đa dạng hóa vẫn có phần viển vông”.

Phần lớn sự tăng trưởng đến từ những ngành công nghiệp phụ thuộc dầu, chẳng hạn như hóa dầu, phụ thuộc vào nguồn năng lượng rẻ hoặc được hỗ trợ bởi chi tiêu chính phủ cho xăng dầu.

Dầu vẫn chiếm tỷ trọng khổng lồ trong thu nhập từ xuất khẩu của Ả rập và đóng góp gần một nửa GDP nước này. Hậu quả từ giá dầu giảm sẽ ngày càng rõ rệt nếu chính phủ Ả rập không đưa ra những điều chỉnh thích hợp.