Nền kinh tế các nước khu vực sử dụng đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) đã tăng trưởng trở lại. Đáng mừng hơn là tăng trưởng của các nước này được cho là năng động hơn cả Mỹ (chỉ đạt 0,12%) và Anh (chỉ đạt 0,4%) trong cùng thời điểm. 

Số liệu do Cơ quan Thống kê châu Âu (Eurostat) công bố mới đây cho thấy GDP trong quý I-2016 của Eurozone đã tăng 0,6%, cao gấp hai lần so với quý IV-2015. Dù con số này vẫn thấp nhưng có một thực tế chắc chắn là Eurozone đã lấy lại được quy mô kinh tế như trước khủng hoảng, điều Mỹ đã làm từ năm 2011. Trang sử suy thoái đau đớn cuối cùng đã được lật qua mặc dù các nước trong Eurozone vẫn giữ lại những "vết sẹo" của đợt suy giảm kinh tế mạnh mẽ được ghi nhận năm 2009 (là -4,5%) khiến tỷ lệ thất nghiệp dài hạn bùng nổ và nợ xấu của nhiều nước (như Hy Lạp hay Italy) tăng mạnh. Pháp và Tây Ban Nha đã làm tốt hơn sự trông đợi của các nhà phân tích khi GDP tăng tương ứng 0,5% và 0,8% trong quý I-2016. Theo ước tính của Ngân hàng Pictet (Thụy Sĩ), GDP của Đức (dự kiến công bố vào ngày 13-5 tới) sẽ tăng khoảng 0,6%, và của Italy là 0,3%. 

Các chỉ số trên cho thấy "đầu tàu chủ chốt" của tăng trưởng châu Âu trong quý I-2016 là nhu cầu nội địa. Tại Pháp, nước duy nhất đã công bố chi tiết tỷ trọng của các thành phần kinh tế, chi tiêu của các hộ gia đình đã phục hồi mạnh mẽ, tăng tới 1,2% sau khi chứng kiến sự sụt giảm 0,1% trong quý IV-2015- một phần do tác động của vụ tấn công khủng bố ở Paris ngày 13-11-2015. Bức tranh cũng có những gam màu sáng tương tự tại Đức, Italy hay Tây Ban Nha. Ở hầu hết các nước này, nhu cầu nội địa đã tranh thủ được những làn gió mát lành. Sự cải thiện của thị trường lao động đã hỗ trợ tiêu dùng của các hộ gia đình. Vào tháng 3-2016, tỷ lệ thất nghiệp ổn định ở mức 10,2% trong Eurozone, so với mức 10,4% trong tháng 2. Đây là mức thấp nhất kể từ tháng 8-2011. Trong toàn EU, thất nghiệp đã giảm từ 8,9% còn 8,8%. Cũng cần lưu ý là thất nghiệp đã giảm ở 25/28 nước thành viên. Tuy nhiên, tỷ lệ này vẫn còn cao ở một số nước như Hy Lạp (24,4%) và Tây Ban Nha (20,4%). Một số nước khác như Đức hay CH Czech đã giảm tỷ lệ thất nghiệp xuống còn 4,2% và 4,1%. 

Tiêu dùng trong Eurozone cũng được hỗ trợ mạnh bởi giá dầu thấp. Tháng 4 vừa qua, lạm phát giảm 0,2%, chủ yếu bắt nguồn từ giá năng lượng giảm mạnh (8,7%). Nếu sự sụt giảm này gây lo ngại về nguy cơ "giảm phát kiểu Nhật Bản", trong ngắn hạn lại có tác dụng hỗ trợ sức mua của các hộ gia đình ở châu Âu. Đặc biệt, nó khẳng định sự cần thiết phải tiếp tục duy trì chính sách nới lỏng tiền tệ mạnh mẽ mà Ngân hàng Trung ương châu Âu đang tiến hành. Nhờ đó, doanh nghiệp cũng như hộ gia đình trong Eurozone có thể tranh thủ được lãi suất vay cực thấp. Các yếu tố trên đã bù đắp cho sự yếu kém của ngành ngoại thương.

Tuy nhiên, chuyên gia về Eurozone của Capital Economics, ông Jonathan Loynes cảnh báo “ít khả năng nhu cầu nội địa sẽ tiếp tục nhận được hỗ trợ mạnh tương tự trong quý II-2016” bởi tác động tích cực của việc giảm giá các loại nguyên liệu đầu vào sẽ chậm lại. Các cuộc thăm dò dư luận gần đây cho thấy niềm tin của giới lãnh đạo doanh nghiệp bắt đầu giảm. Nhiều rủi ro chính trị có thể xuất hiện, đe dọa niềm tin, yếu tố cần thiết cho sự phục hồi bền vững của đầu tư và tuyển dụng lao động. Trong những tháng tới sẽ xuất hiện nhiều sự kiện có tầm ảnh hưởng lớn, có khả năng gây bất ổn cho Eurozone. Ngoài cuộc khủng hoảng người di cư và sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân túy, các con mắt đang đổ dồn vào cuộc trưng cầu dân ý về việc đi hay ở lại EU của nước Anh vào ngày 23-6 tới. Nếu kịch bản "Brexit" không gây ra những hậu quả trực tiếp mạnh mẽ tới Eurozone thì cũng có khả năng phát động một cuộc khủng hoảng chính trị và hậu quả là không thể lường trước. Vấn đề này sẽ gieo rắc bầu không khí lo ngại đè nặng lên tương lai của EU, làm ảnh hưởng tới sức năng động của phục hồi kinh tế. Thêm vào đó là cuộc bầu cử quốc hội trước thời hạn tại Tây Ban Nha (trong tháng 6 tới) hay sự bế tắc của các cuộc đàm phán giữa Athens và các chủ nợ vì cho đến nay vẫn chưa nhất trí về chi tiết "chương trình cải tổ" mà Hy Lạp phải thực hiện. 

Các sự kiện chính trị này sẽ ảnh hưởng như thế nào đến tăng trưởng của Eurozone? Theo kịch bản bi quan nhất, các chuyên gia kinh tế nhận định GDP của cả khu vực sẽ tăng từ 1,4 đến 1,8% trong năm 2016 và sẽ thấp hơn Mỹ. Bất chấp những thất vọng trong quý I-2016, kinh tế Mỹ sẽ đạt mức tăng trưởng 2,5% trong năm nay- theo dự đoán của Quỹ Tiền tệ Quốc tế.(HQ)

DN phải một cổ nhiều tròng

Về những kiến nghị của cộng đồng doanh nghiệp, trao đổi với PV Tiền Phong mới đây, chuyên gia kinh tế Bùi Kiến Thành cho rằng, một trong những điểm khiến cộng đồng doanh nghiệp kinh doanh tại Việt Nam luôn bức xúc chính là chậm đổi mới môi trường kinh doanh.

Theo ông Thành, những vấn đề cũ luôn được các doanh nghiệp nêu ra tại các cuộc gặp, đối thoại của Thủ tướng hay lãnh đạo các bộ, ngành với doanh nghiệp chính là bên cạnh việc phải thực hiện nghĩa vụ về thuế với nhà nước, doanh nghiệp còn phải chịu các loại thuế phí phát sinh từ các “giấy phép con”, những quy định kiểu “lệ làng”. Đây chính là những rào cản vô hình cho sự phát triển của doanh nghiệp và cả nền kinh tế.

TS Vũ Đình Ánh, chuyên gia kinh tế cho rằng, đổi mới, tạo dựng môi trường kinh doanh ngày càng thông thoáng hơn là vấn đề cũ được đề cập nhiều thời gian qua. Tuy nhiên, doanh nghiệp, hiệp hội càng kêu nhiều thì dường như giấy phép con ngày càng nhiều hơn. Điều này cho thấy có khoảng cách giữa nói và làm trong tạo môi trường thông thoáng cho doanh nghiệp phát triển.

Cũng theo ông Ánh, cải cách hành chính đã làm khá nhiều nhưng mới là những cải cách liên quan đến thủ tục, trong khi bộ máy và con người không có biện pháp thay đổi. “Thực tế hiện nay doanh nghiệp đang trong cảnh một cổ nhiều tròng, bất cứ cơ quan quản lý nào cũng có thể nhảy vào kiểm tra theo các lĩnh vực mình phụ trách. Vì vậy mới có tình trạng một năm doanh nghiệp phải đón cả chục đoàn vào thanh, kiểm tra. Để bỏ tình trạng này, cần có quy định kết quả kiểm tra 1 doanh nghiệp phải được sử dụng chung và chia sẻ cho các cơ quan khác”, ông Ánh nói.

Theo chuyên gia này, cần có cơ chế để xử lý những cán bộ mà các doanh nghiệp đã “chỉ tận tay day tận trán” về hành vi nhũng nhiễu hay tham nhũng vặt. Thay đổi môi trường cạnh tranh bản chất là cải cách bộ máy hành chính. Để làm được cần phân định rõ quyền và trách nhiệm của cơ quan quản lý trong việc giám sát cũng như hỗ trợ doanh nghiệp, không để tình trạng khi bị doanh nghiệp tố thì lại phủi tay!

Giảm thiểu những gánh nặng vô hình

Chính phủ cần có giải pháp quyết liệt để giảm mạnh rủi ro và chi phí, để bảo đảm an toàn và “khoan sức” cho doanh nghiệp là ý kiến của ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Công nghiệp và Thương mại Việt Nam (VCCI).

“Trước mắt, với gần 6.000 điều kiện kinh doanh, đến ngày 1/7 tới cần công bố đầy đủ điều kiện đối với từng ngành nghề trên Cổng thông tin quốc gia về doanh nghiệp theo quy định của Luật Doanh nghiệp và Luật đầu tư để mọi người dân, doanh nghiệp biết và tuân thủ. Trong quá trình rà xét các giấy phép, điều kiện kinh doanh nói riêng và cải cách thủ tục hành chính nói chung, nên tham khảo kinh nghiệm của các nền kinh tế dẫn đầu ASEAN, hạn chế tối đa các kẽ hở cho công chức lợi dụng nhũng nhiễu, tham nhũng vặt”.

Ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI

 

Ông Lộc đơn cử: Các doanh nghiệp trong nước đang phải gánh chịu chi phí của cả các khoản nợ xấu của hệ thống ngân hàng cũng như nợ công của Chính phủ. Nếu mức lãi suất thực hợp lý của người gửi tiền khoảng 2% và mức chênh lệch lãi suất huy động và cho vay hợp lý của hệ thống ngân hàng khoảng 2-3%, mặt bằng lãi suất hiện nay cần giảm thêm 2% nữa mới về mức hợp lý.

“Chính phủ nên đặt mục tiêu cụ thể giảm lãi suất thực 1-2% trong năm tới cùng với việc giải quyết nợ xấu một cách thực chất. Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước cần triển khai gói hỗ trợ từ tái cấp vốn với lãi suất thấp hơn lãi suất thị trường 2-3% cho doanh nghiệp khởi nghiệp và doanh nghiệp nhỏ theo định hướng trọng tâm của Chính phủ, tương tự như gói 30.000 tỷ cho nhà ở xã hội”, ông Lộc đề xuất.

Ngoài ra, theo chuyên gia Bùi Kiến Thành, cần phải xem lại cơ chế ưu đãi đầu tư trong thu hút FDI ở các địa phương như hiện nay. Việc mở cửa ưu đãi ồ ạt về thuế phí, đất đai, cơ hội tiếp cận và tiêu thụ sản phẩm cho doanh nghiệp ngoại cũng là đón giáng làm suy yếu sức cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước. Doanh nghiệp trong nước đang bị yếu thế rất nhiều. Như lãi suất hiện nay phải vay ở mức 10%/năm, trong khi các doanh nghiệp ngoại nếu vay vốn nước ngoài chỉ phải trả lãi suất 1-2%/năm. Riêng phần chênh lãi suất này cũng khiến doanh nghiệp trong nước khó cạnh tranh được.

“Chính phủ cần tính tới xây dựng nguồn thu bền vững thông qua tạo dựng cơ chế để hỗ trợ doanh nghiệp phát triển. Khi doanh nghiệp có nguồn thu, các khoản đóng góp cho ngân sách sẽ gia tăng. Chừng nào doanh nghiệp còn khó khăn mà tập trung tăng thu thì khác gì con gà chưa có trứng nhưng vẫn bị ép phải lấy trứng”, ông Thành nói.