Ủy ban Cạnh tranh châu Âu vừa áp mức phạt kỷ lục 3,2 tỉ USD với các hãng sản xuất xe tải lớn nhất châu lục vì tội cấu kết làm giá suốt 14 năm qua. 

Ủy viên châu Âu phụ trách cạnh tranh, bà Margrethe Vestager, chủ trì cuộc họp báo công bố án phạt với các hãng sản xuất xe tải tại Brussels, Bỉ ngày 19-7 - Ảnh: Reuters

Theo Reuters, ngoài tội danh cấu kết làm giá, các đại gia trong lĩnh vực sản xuất xe tải của châu Âu còn bị phạt vì đã thông đồng để trì hoãn việc áp dụng công nghệ khí thải động cơ sạch hơn.

Theo Ủy ban Cạnh tranh châu Âu, các hãng sản xuất xe tải MAN của Volkswagen, Daimler, Volvo, Iveco và DAF đã cấu kết với nhau trong những hành vi phạm pháp này từ năm 2011.

Cũng trong năm đó, ủy ban này đã mở cuộc điều tra sau khi MAN là hãng đứng ra tố cáo sự việc, cũng vì vậy đã thoát được án phạt.

Giống như bê bối về phần mềm gian lận khí thải trước đó của Hãng Volkswagen, trong vụ việc này các đại gia xe tải châu Âu đã cấu kết với nhau nhằm giảm chi phí tiêu tốn trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn hạn chế lượng khí thải NOx ra môi trường.

Sự câu kết này bắt đầu được khởi xướng từ cuộc gặp mặt giữa lãnh đạo cao cấp thuộc những hãng này tại khách sạn và các triển lãm thương mại, sau đó được triển khai xuống các công ty cấp thấp hơn của các tập đoàn sản xuất này tại Đức.

Cụ thể trong án phạt kỷ lục, Hãng Daimler bị phạt 1 tỉ euro, mức phạt lớn nhất. Tiếp đó là mức phạt 753 triệu euro với DAF, 670 triệu euro với Volvo và 495 triệu euro với Iveco.

Mức phạt tổng cộng 2,9 tỉ euro (3,2 tỉ USD) với các tập đoàn lần này cao gấp hơn hai lần so với kỷ lục phạt lần trước của EU là 1,4 tỉ euro áp năm 2012 với các tập đoàn điện tử vì tội thao túng giá thị trường.

EU cho rằng Trung Quốc đã vi phạm các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) khi giới hạn xuất khẩu nhiều nguyên liệu cần thiết. Việc này đã tạo lợi thế cho ngành công nghiệp nước này, đồng thời gây hại lên các công ty và người tiêu dùng châu Âu.

"Chúng tôi không thể ngồi yên nhìn các công ty và người tiêu dùng chịu thiệt hại vì các hoạt động không công bằng", Cecilia Malmstroem - quan chức thương mại hàng đầu EU cho biết trong một thông báo.Năm 2012 và 2014, EU cũng có hành động tương tự với Trung Quốc, về đất hiếm và các nguyên liệu thô như bauxite, kẽm và than cốc. Còn lần này, họ nhắm vào graphite, cobalt, đồng, chì, chromium, magnesia, talcum, tantalum, thiếc, antimony và indium.

Trung Quốc đang bị cả Mỹ và EU kiện vì hoạt động thương mại. Ảnh: Reuters

"Hai phán quyết trước đó của WTO về việc hạn chế xuất khẩu của Trung Quốc đã rất rõ ràng. Rằng những hành động của nước này là trái với quy tắc thương mại quốc tế. Và vì không thấy Trung Quốc giải quyết, chúng tôi phải có hành động pháp lý thôi", bà Malmstroem giải thích.

Tuần trước, Mỹ cũng có động thái tương tự. Chính phủ Mỹ cho biết khi chấp thuận gia nhập WTO năm 2001, Trung Quốc đã đồng ý gỡ bỏ các thuế xuất khẩu, nhưng đến giờ vẫn chưa thực hiện.

Cũng như Mỹ, EU đang thực hiện các cuộc nói chuyện chính thức với Trung Quốc. Đây là bước đầu tiên của quá trình giải quyết tranh chấp.

Nếu hai bên không thể đạt thỏa thuận trong 60 ngày, EU có thể đề nghị WTO thành lập một hội đồng, quyết định liệu các biện pháp của Trung Quốc có phù hợp với quy định của tổ chức hay không.

Ủy ban châu Âu (EC) hôm nay cũng sẽ xem xét lại mối quan hệ thương mại với Trung Quốc. Do theo điều khoản gia nhập WTO, Trung Quốc nên được coi là một nền kinh tế thị trường bình thường, thay vì nhà nước đóng vai trò trung tâm.

Phải sớm tháo gỡ các vướng mắc về thủ tục, các quy định bất hợp lý, tạo điều kiện để DN vượt qua khó khăn trong bối cảnh nhu cầu thị trường và đơn giá xuất khẩu của một số ngành hàng chủ lực giảm mạnh.

Hiệp hội Dệt may VN cho rằng một số quy định, thủ tục hiện nay đang gây nhiều khó khăn trong hoạt động sản xuất, xuất khẩu của các doanh nghiệp - Ảnh: T.V.N 

Nhiều doanh nghiệp (DN) đã đề nghị như vậy tại hội nghị bàn giải pháp thúc đẩy xuất khẩu sáu tháng cuối năm 2016 do Bộ Công thương tổ chức tại TP.HCM ngày 18-7.

Theo ông Vũ Đức Giang, chủ tịch Hiệp hội Dệt may VN (Vitas), lần đầu tiên trong 11 năm qua ngành dệt may có mức tăng trưởng rất thấp, chỉ đạt kim ngạch xuất khẩu 12,7 tỉ USD so với kế hoạch 15 tỉ USD.

Các DN dệt may hiện đang đối mặt với sự cạnh tranh quyết liệt về giá, thị trường xuất khẩu, công nghệ quản trị, năng suất lao động và thời gian giao hàng... từ các đối thủ, chưa kể chi phí lưu kho bãi, cân trọng lượng container bất hợp lý do các hãng tàu ấn định.

Tuy nhiên theo ông Giang, điều bức xúc nhất là hàng loạt cơ chế, chính sách quản lý đang “trói tay trói chân” DN trong ngành.

Dẫn số liệu cho biết ngành dệt may mất đơn hàng trị giá khoảng 2 tỉ USD/năm do vướng quy định cấm sản xuất quân trang, quân phục (thông tư 80 do Bộ Quốc phòng quy định hơn 10 năm trước và thông tư liên tịch 49 mới đây của Bộ Công thương), ông Giang cho rằng việc sản xuất quân trang, quân phục cho nước ngoài thông qua phương pháp đấu thầu mà cũng bị cấm là hết sức vô lý.

Chưa hết, trong khi những vướng mắc liên quan đến quy định kiểm tra hàm lượng formaldehyde và amin thơm chưa được giải quyết dứt điểm, các DN lại phải đối mặt với việc quản lý chặt các loại máy in họa tiết trên vải giống như đối với các phương tiện in ấn.

Ông Trương Đình Hòe, tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản VN (VASEP), cho biết các DN thủy sản hiện cũng đang rất “mệt mỏi” với quy định phải công bố hợp quy đối với các lô hàng nhập khẩu để chế biến xuất khẩu, kể cả gia vị, nhằm đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

“Quy định không phù hợp ở chỗ có nhiều lô hàng chỉ nhập một lần, sau khi qua chế biến lại xuất đi ngay, không hề tiêu thụ hay lưu thông tại thị trường nội địa, nhưng thủ tục hợp quy phải thực hiện y như đối với sản phẩm dành cho thị trường nội địa. Mà để làm được thủ tục hợp quy phải mất từ 30-45 ngày, đến khi làm xong thủ tục cũng vừa hết hiệu lực sử dụng, vì có những đơn hàng thực phẩm phía nước ngoài chỉ cho phép có 3 tháng”, ông Hòe thông tin.

Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh thừa nhận “có những quy định chưa phù hợp với thực tế” và cho biết bộ này đang phối hợp với các bộ ngành liên quan để giải quyết nhanh những vướng mắc mà các DN đang gặp phải.

Ngoài ra, ông Trần Tuấn Anh cho biết sẽ chỉ đạo thương vụ VN tại Trung Quốc phối hợp với các đơn vị chức năng của Bộ NN&PTNT trao đổi, vận động với phía Trung Quốc bổ sung nghêu đông lạnh, cá đồng đông lạnh, cá rô phi nguyên con làm sạch, sản phẩm sữa... vào danh mục sản phẩm được phép nhập khẩu vào Trung Quốc.

Riêng thương vụ VN tại Nhật, bộ cũng yêu cầu đẩy nhanh tốc độ xem xét các báo cáo phân tích nguy cơ dịch hại và quy định kiểm dịch thực vật (PRA) đối với thanh long ruột đỏ và vải thiều của VN để các mặt hàng này sớm được xuất khẩu sang Nhật dưới dạng quả tươi.