Ngày 26/1, Ủy ban Kiểm tra và Kỷ luật Trung ưởng Đảng (CCDI) củaTrung Quốc thông báo trên website rằng Cục trưởng Cục Thống kê Quốc gia (NBS) Vương Bảo An bị điều tra vì "vi phạm kỷ luật Đảng nghiêm trọng", cụm từ mà chính quyền và truyền thông Trung Quốc thường sử dụng để nói về các nghi án tham nhũng. Điều gây chú ý là việc CCDI thông báo điều tra chỉ vài tiếng sau khi ông Vương xuất hiện tại một cuộc họp báo để thông báo về những chỉ số tổng kết tình hình kinh tế năm 2015.

Cục Thống kê Quốc gia là cơ quan chịu trách nhiệm tổng hợp và công bố những số liệu chính thức về nền kinh tế Trung Quốc, bao gồm chỉ số GDP. Cơ quan này tuyển dụng khoảng 20.000 nhân sự để nghiên cứu, xác thực các chỉ số. Ông Vương khẳng định những số liệu do NBS công bố đều "đáng tin cậy và có giá trị".

Khống GDP để thăng tiến?

Tuy nhiên, nhiều năm qua, các nhà phân tích, kinh tế học thường chỉ trích những số liệu thống kê kinh tế do chính quyền công bố chính thức là không trung thực.

Theo CNN, những người hoài nghi về độ tin cậy của chỉ số GDP chính thức cho rằng các số liệu này giống như để "thờ cúng", vì đây là một cách để thăng tiến, đề bạt nhanh chóng tại Trung Quốc. Nếu một quan chức địa phương đạt các chỉ tiêu tăng trưởng hoặc thậm chí vượt mức, những tin tức này sẽ được truyền tới chính phủ trung ương. Một điện tín ngoại giao của chính phủ Mỹ mà Wikileaks công bố cũng từng đề cập đến việc chính quyền Trung Quốc chỉnh sửa chỉ số GDP.

"Trung Quốc không có một cơ quan thống kê độc lập. Họ phụ thuộc vào các chính quyền địa phương báo cáo số liệu từ cấp cơ sở. Do vậy, nhiều địa phương có xu hướng bóp méo để làm đẹp số liệu", Andy Xie, nhà phân tích kinh tế độc lập, nói.

Chỉ số tăng trưởng năm 2015 của Trung Quốc được công bố chính thức là 6,9%, mức chậm nhất trong hơn hai thập kỷ qua. Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn hoài nghi về phương pháp thống kê của Trung Quốc.

Công nhân Trung Quốc làm việc tại một nhà máy ở tỉnh Sơn Đông. Ảnh: China Daily

Báo Wall Street Journal ngày 27/1 dẫn một nghiên cứu của giáo sư Xu Dianqing, chuyên gia kinh tế tại Đại học Sư phạm Bắc Kinh, cho thấy chỉ số GDP của Trung Quốc chỉ có thể ở khoảng 4,3% - 5,2%. Nhiều phân tích của các cơ quan, tổ chức quốc tế khác, như công ty Capital Economics (Canada), Barclays Bank (Anh), The Conference Board (Mỹ), Oxford Economics (Anh) cũng đưa ra nhận định tương tự, rằng tăng trưởng năm qua của Trung Quốc chỉ khoảng 4 - 6%.

Chấn chỉnh tình trạng GPD khống?

Cuối năm ngoái, chính phủ Trung Quốc đã có những bước đầu thừa nhận tình trạng thao túng chỉ số kinh tế ở các địa phương. Tân Hoa Xãhồi giữa tháng 12/2015 cho biết, chính quyền một số tỉnh ở khu vực đông bắc Trung Quốc, như Liêu Ninh, Cát Lâm và Hắc Long Giang, đã thừa nhận "làm giả" dữ liệu kinh tế trong những năm qua. Điều này dẫn đến ảo tưởng về tình hình tăng trưởng nhanh chóng trong khi số liệu thực tại thấp hơn nhiều.

Một trong những trường hợp đáng chú ý như tỉnh Liêu Ninh. Cách đây 3 năm, địa phương này báo cáo tăng trưởng đến 9,5%, nhưng số liệu của 3 quý đầu năm 2015 chỉ đạt 2,7%. Tương tự, tỉnh Cát Lâm báo cáo tăng trưởng 12% cách đây 3 năm nhưng chỉ số hiện tại chỉ 6,3%. Các tỉnh này đều là những địa phương có mức tăng trưởng thấp nhất trên toàn quốc. NBS từ chối bình luận về những chênh lệch quá cao trong các con số thống kê này.

Trang Quartz cho rằng, việc ông Vương Bảo An bị điều tra cho thấy Bắc Kinh có thể muốn chấn chỉnh cách tính toán những chỉ số về tăng trưởng theo hướng đáng tin cậy hơn.

Thông báo của CCDI rất ngắn gọn, không có một gợi mở nào để liên tưởng về sự việc điều tra ông Vương với tình trạng chỉ số GDP sai lệch. Tuy nhiên, nếu quả thực sự ra đi của ông Vương liên quan đến điều này, thì các số liệu GDP chính thức của Trung Quốc có thể tiếp tục nhấn chìm lòng tin của các nhà đầu tư nước ngoài và thị trường thế giới về nền kinh tế nước này.

Việc điều tra ông Vương có thể còn nhiều ý đồ chính trị ở phía sau, do ông mới nhận nhiệm vụ tại NBS từ tháng 4/2015. Trước đó, ông đã trải qua 17 năm giữ chức ở Bộ Tài chính, bao gồm chức vụ thứ trưởng, giám sát việc chi tiêu đầu tư và các quyết định chính sách về tài chính.

Theo Tổng cục Hải quan, biểu mức thuế suất thuế tài nguyên năm 2016 có nhiều thay đổi, trong đó rất nhiều nhóm hàng khoáng sản kim loại tăng thuế suất.

Cụ thể, từ ngày 1/7/2016, Nghị quyết 1084/2015/UBTVQH13 về việc ban hành biểu mức thuế suất thuế tài nguyên bắt đầu có hiệu lực thi hành. Theo đó, thuế suất đối với nhóm khoáng sản kim loại như sau: Sắt tăng lên 14%; Magan tăng lên 14%; Titan tăng lên 18%; Vàng tăng lên 17%; Đất hiếm tăng lên 18%; Bạch kim, bạc, thiếc tăng lên 12%; Vonfram, Antimon tăng lên 20%; Chì, kẽm tăng lên 15%; Đồng tăng lên 15%. Khoáng sản kim loại khác tăng lên 15%.

Đồng thời, Nghị quyết 1084/2015/UBTVQH13 quy định mức thuế suất tài nguyên đối với khoáng sản không kim loại; sản phẩm của rừng tự nhiên; hải sản tự nhiên; nước thiên nhiên; yến sào thiên nhiên và một số tài nguyên khác; dầu thô và khí thiên nhiên, khí than./.

Ông Nguyễn Toàn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Tổng cục Hải quan) đã có cuộc trao đổi thông tin với báo chí, làm rõ về những tác động của Hiệp định Tạo thuận lợi thương mại WTO (TF) đối với việc quản lý xuất nhập khẩu (XNK) của Việt Nam.

Xin ông nói rõ về tác động của việc đàm phán và triển khai thực hiện Hiệp định TF trong lĩnh vực hải quan?

Ông Nguyễn Toàn: Việt Nam là thành viên thứ 54 trong số 64 thành viên đã phê chuẩn Hiệp định TF và Hiệp định này sẽ có hiệu lực khi có đủ 2/3 (108 nước) số thành viên WTO phê chuẩn.

Về khía cạnh chính trị, đối ngoại, việc phê chuẩn Hiệp định TF phù hợp với đường lối và chính sách của Đảng và Nhà nước ta trong việc tích cực, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế.

Hiệp định TF là văn kiện mới và chưa thực hiện nên chưa có căn cứ thực tiễn để tổng kết. Tuy nhiên trong quá trình tham gia đàm phán, các nội dung cam kết đã từng bước được chuyển tải vào Luật Hải quan và các văn bản hướng dẫn luật.

Có thể nói Hiệp định TF đã góp phần tạo khung pháp lý cơ bản, đồng bộ với các chuẩn mực hải quan quốc tế; góp phần đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính và hiện đại hóa hoạt động quản lý hải quan.

Phương thức quản lý hải quan hiện đại sẽ được đẩy mạnh nhằm đáp ứng kịp thời yêu cầu hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu thông qua việc ứng dụng khoa học kỹ thuật, máy móc tiên tiến, công nghệ thông tin vào thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát, kiểm soát hải quan. Việc áp dụng các biện pháp kiểm tra, kiểm soát gián tiếp bằng thu thập thông tin, “giảm tiền kiểm” chuyển sang “hậu kiểm”, nâng cao ý thức tự giác tuân thủ pháp luật. Qua đó góp phần tích cực chống thất thu thuế hàng hóa xuất, nhập khẩu; từng bước có tác dụng ngăn ngừa, răn đe đối với các chủ thể cố ý vi phạm pháp luật hải quan.

Việc này sẽ giảm bớt các giấy tờ phải nộp, phải xuất trình; đơn giản hóa, công khai hóa thủ tục hải quan; giảm sự phiền hà, ách tắc hàng hóa, phương tiện vận tải tại cửa khẩu và thông quan được thuận lợi, nhanh chóng hơn; từng bước áp dụng ưu tiên làm thủ tục hải quan đối với doanh nghiệp chấp hành tốt pháp luật hải quan.

Theo ông, những thuận lợi, khó khăn đối với Việt Nam khi thực thi Hiệp định TF là gì?

Ông Nguyễn Toàn: Tôi cho rằng Việt Nam đã có quá trình thực hiện hiện đại hóa, áp dụng các chuẩn mực quốc tế và cách tiếp cận theo thông lệ tốt nên đã có kinh nghiệm triển khai các nội dung tạo thuận lợi thương mại. Hơn nữa nội dung cải cách thủ tục hành chính đạt được nhiều kết quả tích cực, giúp minh bạch hóa hệ thống văn bản, tạo tiền đề tốt cho việc triển khai các cam kết Hiệp định TF, qua đó đã tạo dựng được đội ngũ cán bộ, chuyên gia ở các cấp độ, các lĩnh vực khác nhau, bảo đảm có thể triển khai đạt yêu cầu các nội dung cam kết này.

Với Hiệp định TF, chúng ta có cơ hội nhận được các hỗ trợ kỹ thuật từ nhiều tổ chức quốc tế, các cơ quan hải quan nước ngoài  về kỹ thuật nghiệp vụ, về đào tạo cán bộ như  WTO, WB, ADB, ASEAN, APEC...

Tôi cho rằng mặc dù hệ thống pháp luật liên quan đã được cải thiện, với sự ra đời của Luật Hải quan 2014 tạo cơ sở pháp lý toàn diện để thực thi TF nhưng nhìn chung hệ thống pháp luật của ta còn chưa thật hoàn thiện. Số lượng doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm tỉ trọng lớn (trên 90%), do đó việc tiếp cận và vận dụng chính sách pháp luật còn hạn chế.

Tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại vẫn đang diễn biến phức tạp thì việc áp dụng hiệu quả các biện pháp tạo thuận lợi thương mại nói chung và các cam kết tạo thuận lợi thương mại của Hiệp định TF thực sự là một thách thức không nhỏ.

Một vấn đề nữa là cơ chế phối hợp giữa các đơn vị, giữa các bộ ngành, địa phương tham gia quản lý hoạt động XNK chưa thật tốt, ảnh hưởng tới các nỗ lực tạo thuận lợi thương mại.  Vấn đề hợp tác giữa hải quan các nước như cam kết trong Hiệp định đòi hỏi sự hợp tác thực chất trong khi năng lực cán bộ, hành lang pháp lý chưa cho phép thực hiện các yêu cầu hiển nhiên như điều tra bên ngoài, nhân chứng trước tòa...

Hàng loạt hiệp định thương mại tự do (FTA) khu vực, song phương ra đời với những cơ chế ưu đãi XNK phức tạp khiến cho việc nhận diện và xử lý phù hợp các đối tượng ưu đãi đang trở thành thách thức cho ngành hải quan các nước trên thế giới cũng như thách thức các yêu cầu tạo thuận lợi thương mại.

Xin ông cho biết Hiệp định TF có tạo thuận lợi cho việc thực hiện các FTAs không khi vẫn có ý kiến cho rằng dù áp dụng nhiều biện pháp trong FTAs nhưng thời gian giải phóng hàng vẫn còn chậm?

Ông Nguyễn Toàn: Hiệp định TF bao gồm 40 cam kết về các nội dung kỹ thuật nghiệp vụ bao trùm hầu hết các cam kết về nội dung kỹ thuật nghiệp vụ hải quan trong các FTAs khác. Hiệp định TF đặt ra các tiêu chuẩn thuận lợi hóa thương mại rõ ràng, thống nhất, toàn diện theo các chuẩn mực quốc tế.

Do đó khi thực hiện sẽ tạo điều kiện thuận lợi để triển khai các cam kết liên quan đến tạo thuận lợi thương mại khác trong các FTA mà Việt Nam đang và sẽ thực hiện như Hiệp định thương mại tự do ASEAN, Hiệp định TPP, Hiệp định FTA Việt Nam và Liên minh Kinh tế Á-Âu, Hiệp định đối tác toàn diện khu vực (RCEP)... Vì vậy khi thực hiện Hiệp định TF là đã cơ bản bao hàm các nội dung tạo thuận lợi thương mại cần thực hiện trong các FTA này rồi.

Về vấn đề giải phóng hàng chậm, tôi cho rằng quá trình làm thủ tục giải phóng hàng (từ khi hàng đến đến khi hàng ra khỏi khu vực giám sát hải quan) liên quan đến nhiều cơ quan.

Thời gian giải phóng hàng có liên quan đến trách nhiệm của cơ quan hải quan chỉ chiếm khoảng 28%, thời gian còn lại thuộc trách nhiệm của các cơ quan khác.

Ngành hải quan đã triển khai nhiều giải pháp để giảm thời gian thông quan, thời gian giải phóng hàng nhưng để giảm thời gian làm thủ tục giải phóng hàng thì bên cạnh sự chủ động, nỗ lực của cơ quan hải quan, rất cần có sự nỗ lực phối hợp của các cơ quan liên quan trong công tác cải cách hành chính, đơn giản hóa hồ sơ, cắt giảm các thủ tục; sự chủ động của doanh nghiệp trong quá trình làm thủ tục; sự tích cực hợp tác, tạo điều kiện thuận lợi của các đơn vị quản lý, kinh doanh cảng, kho bãi, logistics...

Trước nguy cơ thiếu hụt nguyên liệu, các công ty mía đường các tỉnh ĐBSCL đang tranh nhau thu mua mía nguyên liệu, khiến giá mía giữa vụ tăng cao, nông dân hết sức phấn khởi.

Tại Trà Vinh, mía đạt 10 chữ đường hiện có giá dao động từ 1.090-1.100 đồng/kg tại ruộng, tăng trên 400 đồng/kg so với cùng kỳ năm ngoái. Nguyên nhân giá mía tăng cao là do vùng nguyên liệu mía trong khu vực ĐBSCL năm nay đã bị thu hẹp hơn 9.000 ha, trong khi trời nắng gắt liên tục giúp mía đạt chữ đường tối đa.

Vụ mía năm nay nông dân tỉnh Trà Vinh xuống giống được 4.350 ha, giảm hơn 250 ha so với vụ mía năm ngoái và giảm gần một nửa so với cách nay 5 năm. Đến thời điểm này đã có 40% tổng diện tích được thu hoạch.

Ông Nguyễn Hiền, Giám đốc Công ty mía đường Trà Vinh cho biết: “Công ty đang tổ chức 2 tổ thu mua mía của tỉnh Trà Vinh và 2 tổ thu mua mía các tỉnh ĐBSCL để đảm bảo công suất ép cho công ty. Về giá thì mía năm nay có sự tăng trưởng vượt bực, nếu như năm ngoái chúng tôi mua từ 750-800 đồng/kg thì thời điểm này là 1.100 đồng/kg cho mía 10 chữ đường”./.

So với cùng kỳ năm 2015, sản lượng xuất khẩu gạo đã tăng khoảng 46%, giá trị FOB cũng tăng 39% và CIF tăng 42,5%.

Sự gia tăng này chủ yếu là do các doanh nghiệp vẫn còn “nợ” đơn hàng cung ứng cho Philippines và Indonesia theo hợp đồng ký kết liên Chính phủ từ quý 4/2015.

Trong quý 1/2016, tính cả hợp đồng thương mại, các doanh nghiệp phải giao hàng lên đến 1,2 triệu tấn gạo các loại. Điều này đã cải thiện giálúa gạo trong nước cao hơn trong những tháng gần đây.

Ông Huỳnh Thế Năng, Chủ tịch VFA, cho biết việc giá lúa trong nước cao cũng là vấn đề đáng lo ngại của doanh nghiệp khi muốn ký hợp đồng thương mại mới. Bởi hiện nay lượng tồn kho gạo của cả nước còn ít, sản lượng thu hoạch lại không nhiều, doanh nghiệp muốn mua cung ứng phải chịu giá cao.

Trong thời gian gần đây, giá lúa gạo trong nước luôn luôn cao hơn gạo Thái Lan, Ấn Độ và Pakistan.

Trong khi đó, tính cạnh tranh của gạo Việt Nam trên thị trường thế giới còn khá thấp. Điều này khiến các doanh nghiệp e ngại trong việc ký các hợp đồng thương mại. Nếu tình hình này kéo dài thì các hợp đồng thương mại sẽ khó ký được. Vấn đề này có thể sẽ được cải thiện khi vào chính vụ thu hoạch Đông Xuân.

Theo Cục Trồng trọt, tính đến ngày 28/1, các tỉnh, thành phố vùng Đồng bằng sông Cửu Long đã xuống giống vụ Đông Xuân năm 2015-2016 được khoảng 1,54 triệu ha trong tổng số 1,56 triệu ha diện tích kế hoạch. Các địa phương này đã thu hoạch khoảng 120.000 ha với năng suất 6,3-6,4 tấn/ha.

Hiện, giá lúa khô tại kho khu vực Đồng bằng sông Cửu Long loại thường dao động từ 5.000-5.100 đồng/kg, lúa dài khoảng 5.250-5.350 đồng/kg.

Giá gạo nguyên liệu loại 1 làm ra gạo 5% tấm hiện khoảng 6.700-6.800 đồng/kg tùy từng địa phương, gạo nguyên liệu làm ra gạo 25% tấm là 6.500-6.600 đồng/kg tùy chất lượng và địa phương.

Giá gạo thành phẩm 5% tấm không bao bì tại mạn hiện khoảng 7.550-7.650 đồng/kg, gạo 15% tấm 7.400-7.500 đồng/kg và gạo 25% tấm khoảng 7.250-7.350 đồng/kg tùy chất lượng và địa phương./.