Theo thống kê dư nợ cho vay của Ngân hàng CB vào năm 2013 có đóng dấu mộc và chữ ký của các cán bộ cấp cao thời điểm đó là ông Phan Thanh Mai, Phạm Văn Thường, Lê Hoàng Minh, có 3 nhóm danh mục tài sản Công ty cổ phần Đầu tư Phương Trang và đối tác thế chấp tại nhà băng này. 

Cụ thể, 39 danh mục tài sản là khế ước đất tại Đà Nẵng (quận Sơn Trà, Liên Chiểu), TP HCM (quận 1, 2, 3, 7, Thủ Đức), Long An, Bình Định và Quảng Nam, được xác định trị giá 10.661 tỷ đồng. Nhóm tài sản thế chấp là ôtô ghi nhận 211 chiếc, giá trị 239 tỷ đồng. Danh mục tài sản thế chấp cuối cùng trong hồ sơ này là trái phiếu của các dự án (cũng là bất động sản) tại TP HCM trị giá hơn 3.335 tỷ. Như vậy, theo hồ sơ xử lý thu hồi nợ của Ngân hàng CB thực hiện năm 2013, tổng giá trị tài sản thế chấp của Phương Trang ước tính 14.236 tỷ đồng, số tiền vay đảm bảo là 9.437 tỷ đồng. Tuy nhiên, trong các hồ sơ làm việc giữa nhà băng và doanh nghiệp, Phương Trang một mực khẳng định chỉ được giải ngân và nhận khoản tiền vay là 3.436 tỷ đồng trên tổng số ghi nợ là 9.437 tỷ đồng. Theo đơn thư cầu cứu của doanh nghiệp gửi lên Chính phủ liên tục từ năm 2012 đến năm 2014, Phương Trang tố Ngân hàng Đại Tín (tên trước đây của Ngân hàng CB) đã không giải ngân hợp đồng mua bán trái phiếu, hợp đồng vay và gian dối ghi dư nợ đối với hợp đồng đã tất toán cho doanh nghiệp. Công ty này cũng tố cáo ngân hàng chiếm giữ trái phép tài sản thế chấp của mình. 

Dự án New Pearl đình đám một thời của Phương Trang tại TP HCM được chuyển nhượng lại cho Tập đoàn Vạn Thịnh Phát vào năm 2013 với giá trị 20 triệu USD khi mới xây đến tầng thứ 2.

Trong biên bản đối chiếu nợ vay của Ngân hàng CB và Phương Trang cùng các đối tác thực hiện tháng 12/2014, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Đầu tư Phương Trang, Phạm Đăng Quan cho biết, theo yêu cầu và hướng dẫn của ngân hàng, doanh nghiệp phải ký và giao trước các chứng từ gồm: séc tiền mặt, uỷ nhiệm chi, bảng kê tiền, phiếu lĩnh tiền mặt cho CB. Song, có nhiều nhóm tài sản thế chấp ngân hàng không xuất trả tiền như các chứng từ đã ký. 

Sang năm 2015, CB và Phương Trang tiếp tục có buổi làm việc vào ngày 19/10 trước sự chứng kiến của đại diện Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh Long An và đại diện Cơ quan Cảnh sát điều tra (C46). Phía CB tiếp tục bảo lưu quan điểm Phương Trang còn dư nợ gốc 9.437 tỷ đồng trên tổng số 9.469 tỷ đồng số tiền đã giải ngân. 

Trong khi đó, Phương Trang cho biết, trong 9.469 tỷ đồng ngân hàng đã giải ngân của 47 khoản vay và một khoản mua bán trái phiếu mà nhà băng công bố, doanh nghiệp thực chất chỉ được nhận hơn 758 tỷ đồng tiền mặt, số còn lại 8.710 tỷ đồng công ty không được nhận. Tương tự, trong 6.137 tỷ đồng Ngân hàng CB công bố đã giải ngân của 29 khoản vay, Phương Trang chỉ thực nhận hơn 2.677 tỷ đồng tiền mặt. Ngoài ra, đối với 7 khoản vay CB tuyên bố đã giải ngân 880 tỷ đồng, doanh nghiệp cũng cho hay không được nhận. 

Sang năm 2016, diễn biến vụ việc tiếp tục bị đẩy lên cấp độ căng thẳng hơn. Tháng 5/2016 CB có công văn đề nghị Phương Trang đưa ra lộ trình hoán đổi một số tài sản đang thế chấp. Tuy nhiên, trái với đề xuất của doanh nghiệp từ trước đó, mong muốn hoán đổi toàn bộ khoản nợ 3.400 tỷ đồng sang sổ tiết kiệm để rút tài sản về thì CB chỉ tính đến việc hoán đổi 211 ôtô bằng sổ tiết kiệm. 

Đến ngày 7/6/2016, Ngân hàng CB đã phát công văn thông báo với Phương Trang về hướng xử lý mới cho vụ việc. Công văn nêu, vì nhiều lý do khách quan, đến nay việc xử lý các khoản nợ vẫn chưa đạt được hiệu quả nên CB khởi kiện khách hàng ra toà, cũng là giải pháp tình thế nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp của CB, đồng thời sớm thu hồi vốn của Nhà nước. 

Sự bất nhất về dư nợ và số tiền vay thực nhận giữa Ngân hàng Xây dựng và Phương Trang cũng như giải pháp xử lý tài sản thế chấp đã kéo dài từ năm 2012, hiện tiếp tục chờ hướng xử lý của đôi bên vào buổi làm việc ngày 14/6 tới. 

Ông Phạm Minh Thiện, Giám đốc Doanh nghiệp tư nhân gạo Cỏ May có trụ sở ở Đồng Tháp cho biết, sau 3 năm chạy đôn đáo tìm hiểu và tiếp cận thị trường Singapore thì đến tháng 3/2016 gạo Cỏ May chính thức xuất lô hàng đầu tiên trên 100 tấn sang thị trường này. Toàn bộ lô hàng trên được bán trực tiếp tại 2 siêu thị Fortune và BigBox của Singapore với mức giá niêm yết 2,7-3,3 USD một kg (hơn 60.000 đồng).“Trong hơn 2 tháng chúng tôi đã xuất được 2 lô với tổng số lượng trên 150 tấn. Mặc dù mới vào thị trường này được vài tháng nhưng gạo của công ty đã nhận được khá nhiều tín hiệu tích cực từ người tiêu dùng nơi đây. Xét về tính cạnh tranh, gạo Việt Nam không chỉ dẻo, thơm mà đa phần mới hơn so với gạo Thái Lan. Tuy nhiên, vì gặp khó trong xuất khẩu nên sau 3 năm nay chúng tôi mới vào được thị trường này”, ông Thiện nói.

Gạo Cỏ May tại hệ thống siêu thị BigBox Singapore. Ảnh: KH.

Chia sẻ về chặng đường chông gai khi mang gạo sang thị trường Singapore, ông Thiện cho biết, ngay từ thời điểm năm 2010 công ty đã có ý định xuất hàng sang những thị trường tiềm năng như Singapore, Malaysia và Hong Kong nhưng gặp khó với Nghị định 109. Bởi theo Nghị định này, những doanh nghiệp nhỏ không được xuất khẩu gạo nếu không đủ một loạt điều kiện, như có kho chuyên dụng chứa 5.000 tấn, có nhà máy xay xát... Nếu không đạt các yêu cầu trên, doanh nghiệp phải xuất qua một công ty khác, thông thường là tổng công ty lúa gạo của Việt Nam. Còn với Singapore, Chính phủ nước này bắt doanh nghiệp ngoại nếu xuất khẩu vào đây phải có kho chứa gạo lớn nhằm đảm bảo an ninh lương thực.

Trước tình cảnh đó, xoay sở bằng nhiều cách, doanh nghiệp quyết định chọn hướng thành lập một công ty phân phối ở Singapore. Công ty này sẽ chịu trách nhiệm tìm kiếm đối tác, tìm hiểu những điều kiện, yêu cầu của đơn vị thu mua để giúp sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn. Đến đầu năm 2014, Cỏ May chính thức chọn gạo Nosavina – một sản phẩm mà công ty đã bỏ ra 5 triệu USD để xây dựng thương hiệu từ năm 2008. Công ty cũng lên kế hoạch xuất 300 tấn đầu tiên sang thị trường này, nhưng cuối cùng thất bại. Nguyên nhân là do thương hiệu Nosavina gặp vấn đề về nhãn hiệu và vướng mắc về sở hữu trí tuệ khi trùng tên với Công ty Nosafood.

“Chúng tôi phải năm lần bảy lượt bay đi bay lại thị trường này để tìm kiếm một hướng đi mới, cuối cùng quyết định xây dựng thương hiệu gạo mang chính tên công ty. Sau khi đáp ứng đầy đủ các quy định khắt khe từ phía siêu thị thì năm nay gạo Cỏ May mới chính thức được lên kệ tại Singapore”, ông Thiện bộc bạch và cho biết thêm, ngoài việc thành lập công ty tại Singapore, ông còn tuyển nhân viên là người bản địa vì chỉ họ mới hiểu nhu cầu của người tiêu dùng như thế nào, đối tác nào là tiềm năng.

Kiên trì để thành công ở thị trường nước ngoài, nhưng tại nội địa, Cỏ May lại gặp không ít trở ngại. Ngoài việc đưa được hàng vào bán trong hệ thống siêu thị Metro, phân phối rải đều khắp các chợ, đại lý tại miền Trung và miền Bắc với số lượng vài chục nghìn tấn mỗi năm, nhưng riêng tại TP HCM, sản phẩm của công ty lại bị đánh bật hơn chục năm nay. Ông Thiện giải thích là do TP HCM nằm ngay cửa ngõ miền Tây – thủ phủ của gạo nên sản phẩm Cỏ May bị cạnh tranh mạnh về chủng loại cũng như giá cả.

Dẫu vậy, vị doanh nhân này khẳng định, công ty sẽ chính thức trở lại "đánh chiếm" thị trường vào cuối năm nay. Sản phẩm cung ứng tại TP HCM sẽ mang một diện mạo mới, đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng.

Về vùng nguyên liệu, Cỏ May đang kết hợp với các đại lý thu mua và người nông dân để xây dựng vùng nguyên liệu ổn định. Theo đó, các đại lý sẽ là đơn vị chủ động cung cấp vốn, phân bón và bao tiêu sản phẩm với giá tốt cho người dân. Đến mùa thu hoạch, những hạt lúa chất lượng sẽ trải qua quy trình tuyển chọn của công ty, đưa đến nhà máy đã được xây dựng quy chuẩn khắt khe để chế biến. Trong nhà máy này, công ty còn đầu tư hệ thống máy tách màu để loại bỏ những hạt gạo không đạt tiêu chuẩn trước khi đóng gói.

Doanh nghiệp tư nhân Cỏ May do ông Phạm Văn Bên - vị doanh nhân được biết đến rộng rãi khi dành 40 tỷ đồng xây ký túc xá miễn phí cho sinh viên nghèo tại Đại học Nông Lâm TP HCM. Công ty ra đời năm 1986 với việc sản xuất xà bông, nhưng đến 1990 vì gặp khó nên ngừng sản xuất mặt hàng này và chuyển sang kinh doanh lương thực. Trải qua 30 năm xây dựng thương hiệu, gạo Cỏ May dần được biết đến.

Đến năm 2002, ông Bên phát hiện mình bị bệnh sơ gan và qua đời vào tháng 4/2016 ở tuổi 67 tại Đồng Tháp. Trước khi qua đời, ông Bên giao lại toàn bộ công ty cho con trai là Phạm Minh Thiện quản lý. Đồng thời, ông Thiện sẽ thay ông tiếp tục lo hoàn chỉnh ký túc xá, xét chọn sinh viên nghèo, học giỏi trên khắp cả nước học tại TP HCM.