World Bank: Nợ công bình quân đầu người 28,4 triệu đồng vẫn an toàn

Sáng 11/4, Ngân hàng Thế giới tổ chức họp báo Công bố báo cáo Cập nhật Tình hình Kinh tế khu vực Đông Á, Thái Bình Dương và Việt Nam. Trả lời câu hỏi của VnExpress về tình hình nợ công của Việt Nam tăng mạnh trong những năm qua, ông Sandeep Mahajan - Chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam cho biết nếu ngân sách tiếp tục thâm hụt lớn, rủi ro nợ công của Việt Nam sẽ ập đến trong vài năm tới.

Dự báo của Ngân hàng Thế giới đến năm 2016, nợ công của Việt Nam sẽ tăng lên mức 63,8% GDP, năm 2017 là 64,4%, năm 2018 lên 64,7%. Như vậy, nợ công của Việt Nam sẽ chạm trần mức khả năng trả nợ của Chính phủ là 65%.

Trong một báo cáo mới đây của Bộ Tài chính trước Quốc hội, nợ công của Việt Nam tính đến 31/12/2015 đã lên mức 62,2% GDP.  Theo Tổng cục Thống kê, tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Việt Nam năm 2015 đạt 4.192.900 tỷ đồng. Như vậy, nợ công của Việt Nam tương đương mức 2.607.900 tỷ (115,7 tỷ USD).

Với dân số khoảng 91,7 triệu người, hiện mỗi người dân Việt Nam đang phải gánh khoản nợ khoảng 28,4 triệu đồng. Đây là con số nợ công kỷ lục của Việt Nam.

Đóng góp lớn nhất vào khoản nợ công này là nợ của Chính phủ, đạt mức 50,3% GDP cả nước. Nợ Chính phủ đã chính thức vượt qua giới hạn an toàn 0,3%. Nợ nước ngoài của quốc gia ở mức 43,1% GDP, nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ chiếm 16,1% tổng thu ngân sách nhà nước.

Trên thực tế, nợ công của Việt Nam tăng nhanh qua các năm. Từ năm 2006 đến 2015, nợ công đã tăng từ mức 22,7% GDP lên 62,2% GDP. Trong khi thâm hụt ngân sách nhiều năm vượt quá mức an toàn là 5%, năm 2015 con số này lên tới 6,5% GDP, trước đó năm 2013-2014 cũng ở mức cao lần lượt là 7,4% và 6,2%.

Ông Sandeep cho biết, Ngân hàng Thế giới không có thước đo độc lập nào về nợ công. Thực tế nợ công được đánh giá là quá cao hay quá thấp phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Có những nước có tỷ lệ nợ công rất cao như Nhật Bản lên tới 200% GDP, nhưng họ tiếp cận nguồn vốn rất tốt, đầu tư có hiệu quả. Tuy nhiên, có những nước nợ công chỉ 50% đã là đáng báo động, điều này phụ thuộc vào cách chi tiêu cũng như hiệu quả đầu tư của nguồn vốn đó.

Vị đại diện này cho rằng, nợ công Việt Nam gia tăng mạnh qua các năm, chủ yếu do nợ trong nước."Chúng tôi không quan ngại về khả năng trả nợ của Việt Nam. Tỷ lệ nợ vẫn an toàn song vấn đề đáng ngại đối với Việt Nam là kỳ hạn trả nợ. Các kỳ hạn trả nợ đang ngày càng ngắn lại, áp lực trả nợ rất lớn. Chính phủ vẫn hoàn toàn có khả năng trả nợ các khoản đến hạn 100%. Nếu như thâm hụt ngân sách vẫn cao như hiện nay thì con số nợ sẽ không bền vững, rủi ro trong trung hạn là rất lớn", Đại diện Ngân hàng Thế giới cho biết.

Tình trạng bội chi ngân sách và tỷ lệ nợ công trên GDP trong 10 năm  qua

Ông Sandeep cho rằng, việc dành tới 16% ngân sách để trả nợ sẽ tạo ra một rủi ro lớn cho việc đầu tư. Nếu càng trả nợ nhiều sẽ rủi ro cho những khoản chi tạo ra năng suất lao động, giảm chi vào giáo dục, y tế và các lĩnh vực khác. Vì vậy Chính phủ Việt Nam phải ổn định chi tiêu thường xuyên, có phương án thu chi ngân sách hợp lý. Hiện Ngân hàng Thế giới cũng đang làm việc với Chính phủ để đưa ra những phương án lựa chọn về tình hình tài khoá trong năm tới và lựa chọn phương án nào thuộc Bộ Tài chính.

Về vấn đề ngân sách, đại diện Ngân hàng Thế giới cho rằng thâm hụt ngân sách là vấn đề dai dẳng ở Việt Nam nhiều năm nay. Mỗi nước có một chính sách tài khoá trong một giai đoạn nhất định. Việt Nam thực hiện chính sách tài khoá đúng đắn trong giai đoạn khủng hoảng tài chính toàn cầu, đầu tư tư nhân của Việt Nam ảnh hưởng nhiều nên phải tăng đầu tư công. Thời điểm đó, nới lỏng vị thế tài khoá là đúng đắn. Tuy nhiên, việc duy trì thâm hụt tài khoá lớn trong nhiều năm đã đẩy Việt Nam đến ngưỡng chạm trần nợ công là 65% GDP.

"Việt Nam cần cẩn trọng hơn nữa trong chính sách tài khoá của mình để hạn chế nợ công. Việc nới lỏng tài khoá giờ đây không còn cần thiết như mấy năm trước. Tất nhiên việc giảm thâm hụt ngay trong ngày mai ngay là điều không thể, cái chúng tôi kỳ vọng là một chính sách tài khoá bền vững, không kỳ vọng nợ công của Việt Nam đạt đến điểm rủi ro trả nợ. Khi đó không gian chi tiêu cho xã hội, đầu tư kinh tế sẽ giảm đi", ông Sandeep nói.

Về việc  có thể chấm dứt cho Việt Nam vay vốn ưu đãi ODA từ tháng 7/2017, ông Sandeep khẳng định việc này ảnh hưởng lớn đến Việt Nam. Trong vòng 4 năm qua Việt Nam đã được phân bố 3,7 tỷ USD vay vốn ưu đãi. Việc chấm dứt này là do Việt Nam đã tốt nghiệp IDA (gói tín dụng lãi suất thấp cho các nước có thu nhập thấp) từ nước có thu nhập thấp sang nước trung bình . Đây là quyết định của nhóm các quốc gia góp vốn vào gói IDA. Việt Nam phải trình với các nước về sử dụng nguồn vốn và cần có lộ trình để cân bằng nguồn vốn sẽ bị giảm sút trong những năm tới.

Bạch Dương
Theo Vnexpress