Hãng thông tấn Đài Loan CNA ngày 16.4 cho biết Đài Bắc đã thả 20 nghi phạm bị Malaysia trục xuất một ngày trước đó, trong khi đây là những người Trung Quốc muốn xét xử.

Người phát ngôn chính quyền Đài Loan Sun Lih Chyun nói chính quyền không có lý do pháp lý để giữ những nghi phạm. “Bằng chứng (cáo buộc họ) không nằm ở chúng tôi mà ở Trung Quốc", Reuters dẫn lời ông Sun.

Cùng với việc phóng thích 20 nghi phạm bị Bắc Kinh cáo buộc tham gia vào đường dây lừa đảo qua điện thoại mà các nạn nhân là người Trung Quốc, Đài Loan còn gửi thông báo về việc phóng thích này cho Trung Quốc và yêu cầu Bắc Kinh cung cấp thông tin liên quan đến cáo buộc đối với họ.

Trung Quốc chỉ trích chính quyền Đài Loan dung túng cho tội phạm.

“Bằng việc thả những kẻ phạm pháp, chính quyền Đài Loan đã làm thất vọng nhiều nạn nhân và tổn thương họ lần thứ hai. Nó cũng làm sứt mẻ mối quan hệ hợp tác của 2 bên trong việc ngăn chặn tội phạm”, Tân Hoa xã trích phát biểu của An Feng Shan, người phát ngôn Văn phòng các vấn đề Đài Loan thuộc Hội đồng nhà nước Trung Quốc.

“Đài Loan đáng ra phải xử họ về những tội lỗi họ đã làm”, người phát ngôn này nói tiếp.

Đến hôm 15.4, Malaysia quyết định để 20 trong số 53 nghi phạm về Đài Loan thay vì Trung Quốc như yêu cầu của Bắc Kinh.

Một nhóm nghi phạm tương tự đang bị giam giữ tại Indonesia và cũng đứng trước áp lực bị trục xuất về Trung Quốc. Trước đó, 76 nghi phạm Đài Loan và Trung Quốc bị bắt ở Kenya đã bị trục xuất về đại lục bất chấp sự phản đối của chính quyền Đài Loan.

Bộ Công an Trung Quốc nói rằng nhiều người Đài Loan tham gia đường dây lừa gạt qua điện thoại hoạt động bên ngoài lãnh thổ. Những nghi phạm này tự nhận mình là người của cơ quan thực thi pháp luật để tống tiền các nạn nhân, đe dọa họ đã mắc phải tội hình sự nào đó, theo Bộ Công an Trung Quốc.

Giới chuyên gia Trung Quốc nhận định Bắc Kinh sẽ 'bỏ rơi' Bình Nhưỡng vì chương trình hạt nhân của Triều Tiên dù hai nước có hiệp ước phòng thủ chung.

Trung Quốc và Triều Tiên ký hiệp ước hữu nghị, hợp tác và hỗ trợ lẫn nhau cách đây 55 năm, theo đó Bắc Kinh cam kết viện trợ trong trường hợp Bình Nhưỡng bị tấn công. Tuy nhiên, Bắc Kinh dường như đã hết kiên nhẫn với Bình Nhưỡng, theo SCMP.

Giáo sư Pang Zhongying, chuyên gia quan hệ quốc tế, Đại học Nhân dân Trung Quốc, nhận định giờ đây Trung Quốc coi việc Triều Tiên phát triển vũ khí hạt nhân là mối đe dọa an ninh. Quan hệ Trung - Triều vì thế trở nên xấu tới mức không thể khôi phục như trước.

"Hiệp ước Trung - Triều chỉ có giá trị pháp lý trong trường hợp Triều Tiên bị tấn công, Trung Quốc sẽ viện trợ, nhưng khả năng cao là điều này sẽ không được thực hiện", Pang nói.

Giáo sư Shen Jiru, Học viện Khoa học xã hội Trung Quốc, cũng nhận định Bắc Kinh "không nên để bị ràng buộc bởi các hiệp ước" khi Bình Nhưỡng vẫn cố tình phát triển vũ khí hạt nhân. Shen nói hiệp ước ký năm 1961 này chỉ là "di sản thời Chiến tranh Lạnh", khi Trung Quốc "còn non nớt, chưa có kinh nghiệm ngoại giao".

Theo Shen, hiệp ước gần như không được thể hiện gì nhiều từ khi ông Giang Trạch Dân lên nắm quyền ở Trung Quốc năm 1989.

"Tôi đoán hiệp ước năm 1961 là công cụ để Trung Quốc kiểm soát Triều Tiên, chống lại ảnh hưởng của Liên Xô. Giờ đây, mọi thứ đã khác. Trung Quốc dường như mắc phải 'tình thế khó xử vĩnh viễn' bởi Triều Tiên dùng nó như một công cụ hăm dọa và kiểm soát ngược lại Trung Quốc", Kerry Brown, chuyên gia nghiên cứu Trung Quốc tại Đại học Hoàng gia London, nói.

Giới chuyên gia cũng tin Hiệp ước Trung - Triều đã được gia hạn tới năm 2021.

Đầu tháng 4, phiên bản quốc tế tờ People’s Daily, cơ quan ngôn luận của nhà nước Trung Quốc, tuyên bố Bắc Kinh sẽ bảo vệ Bình Nhưỡng "chống lại các vụ tấn công tiềm ẩn từ bên ngoài".

Tuy nhiên, các chuyên gia Trung Quốc lưu ý Bắc Kinh đã nhiều lần cảnh báo Bình Nhưỡng, không cho phép có chiến tranh trên Bán đảo Triều Tiên. Trung Quốc cũng phản đối chính sách "lưỡi gươm hạt nhân chiến tranh" của Triều Tiên.

Tháng trước, khi được hỏi liệu có viện trợ Triều Tiên như trong Chiến tranh Triều Tiên 1950 - 1953 hay không, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị cho biết "Trung Quốc không chấp nhận bất ổn trên bán đảo Triều Tiên, và cũng không chấp nhận việc theo đuổi vũ khí hạt nhân".

Sự thất vọng của Trung Quốc với Triều Tiên thể hiện rõ khi Bắc Kinh ủng hộ Hội đồng Bảo an trừng phạt Bình Nhưỡng vì thử bom nhiệt hạch, phóng tên lửa tầm xa hồi đầu năm.

Hàn Quốc, nước thường xuyên trong trạng thái căng thẳng do các vụ thử hạt nhân, tên lửa của Triều Tiên, cũng quan tâm Hiệp ước Trung - Triều.

Giáo sư Lee Jung-nam, chuyên gia về Trung Quốc tại Viện Nghiên cứu châu Á, Đại học Hàn Quốc, nhận định Bắc Kinh sẽ hành xử khác so với thời Chiến tranh Triều Tiên. Theo đó, Trung Quốc nhiều khả năng sẽ tìm giải pháp thương lượng với Mỹ và Hàn Quốc đầu tiên thay vì trực tiếp tham chiến như trong quá khứ.

Giáo sư Lee cho rằng "Triều Tiên có ý nghĩa chiến lược quan trọng" với Trung Quốc ở khu vực Đông Á nên Trung Quốc sẽ cố gắng can thiệp nếu căng thẳng leo thang hoặc thậm chí cả khi mọi thứ vượt tầm kiểm soát.

"Mọi thứ đã thay đổi từ khi ông Tập Cận Bình lên nắm quyền", Lee nói.

Nhật báo của Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc hôm 17-4 cho biết hạm đội Nam Hải của nước này đã tập trận ở Biển Đông nhằm tăng cường tính hiệu quả trong chiến đấu.

Cuộc tập trận bắt đầu hôm 7-4 nhưng đến giờ mới được công bố.

Theo Reuters, cuộc tập trận này bao gồm các phương thức mới được nâng cấp như huấn luyện trong môi trường điện từ trường.

Cuộc tập trận được thực hiện với các điều kiện như trong môi trường chiến đấu thật nhằm tăng cường hiệu quả khi chiến đấu của hạm đội.  

Bản tin của Trung Quốc không nói cuộc tập trận diễn ra ở vị trí cụ thể nào trên Biển Đông.

Hạm đội này được nói sẽ tập trận thêm tình huống 24 giờ tấn công trên biển cùng các chiến thuật khác.

Cuộc tập trận được phối hợp với cảnh báo phòng không sớm, phòng thủ chống máy bay trên bộ. Các lực lượng khác của quân đội được nói cũng tham gia.

Thông tin Trung Quốc tập trận được đưa ra trong bối cảnh nhiều nước quan ngại về hành vi của Bắc Kinh trong thời gian qua trên Biển Đông như ngang nhiên tuyên bố chủ quyền gần hết vùng biển này, bồi đắp đảo trái phép và quân sự hóa Biển Đông.

Thủ tướng New Zealand John Key hôm 17-4 cũng bắt đầu chuyến thăm Trung Quốc. Dường như biết được cộng đồng quốc tế đang quan ngại về vấn đề Biển Đông, một bài xã luận trên Tân Hoa xã đăng cùng ngày đã vội “nhắc nhở” rằng chuyến thăm của ông Key nên tập trung vào vấn đề kinh tế chứ đừng nói về Biển Đông.

Trước đó, hôm 15-4, Thủ tướng Úc Malcolm Turnbull khi đang thăm Trung Quốc đã kêu gọi Bắc Kinh cởi mở hơn với thế giới bên ngoài và giải quyết tranh chấp một cách hòa bình. 

Thủ tướng Úc nhắc khéo Trung Quốc: “Sự tăng trưởng kinh tế đáng kể trong khu vực này dù là của nước nào, Úc hay Trung Quốc, đều phải dựa trên nền tảng hòa bình và ổn định. Bất cứ điều gì gây ra nguy cơ phá vỡ hòa bình và ổn định sẽ đi ngược lại lợi ích của tất cả các nước”. 

Ông Francois Hollande bắt đầu chuyến công du Trung Đông ngày 16.4 tại Li Băng. Điểm dừng chân thứ hai là Ai Cập, nơi ông sẽ có cuộc gặp với Tổng thống Abdel Fattah al-Sisi, theo France24 ngày 16.4.

Nội dung của cuộc họp này dự kiến gồm nhiều thoả thuận buôn bán vũ khí, theo La Tribune. Theo báo này, hai nhà thầu Airbus và Thales đã hoàn tất những thương lượng trong việc bán một vệ tinh viễn thông quân sự cho Ai Cập với giá ước tính 600 triệu euro.

Lúc đầu, Pháp đề xuất bán cho Ai Cập 2 vệ tinh (1 vệ tinh viễn thông và 1 vệ tinh quan sát) nhưng Ai Cập cho rằng giá quá “chát” và hợp đồng vệ tinh quan sát bị hoãn lại. Trong khi đó, mức giá của Nga và Hàn Quốc đưa ra thấp hơn, theo La Tribune.

Bên cạnh đó, hãng đóng tàu DCNS cũng đang đàm phán với Ai Cập về hợp đồng bán 4 tàu chiến ước tính khoảng 550 triệu euro. Trong đó có 2 tàu hộ tống Gowind, lượng choán nước 2.400 tấn; 1 tàu tuần tra Adroit và 1 tàu tuần tra lớp P400 dài 54 m của hãng Piriou.

Tập đoàn DCNS từng bán 4 tàu Gowind cho Ai Cập vào tháng 7.2014. Chiếc đầu tiên đã được sản xuất vào tháng 4.2015. Số vũ khí cho 4 hộ tống hạm này vẫn còn đang được thương lượng với mức tăng ước tính từ 300-400 triệu euro.

Trong khi đó, hãng Dassault Aviation có thể sẽ ký hợp đồng bán 4 máy bay chở khách cỡ nhỏ loại Falcon 7X với giá khoảng 300 triệu euro. Số máy bay này được nhắm để thay thế các máy bay do Mỹ sản xuất mà chính phủ Ai Cập đang sử dụng.

Dassault Aviation đã bán cho Ai Cập 24 tiêm kích Rafale hồi tháng 2.2015. Ai Cập có thể mua thêm 12 chiếc Rafale theo thoả thuận trong hợp đồng trước. Hãng Airbus cũng dự kiến ký hợp đồng bán hơn 10 máy bay cho Ai Cập trong chuyến thăm lần này của Tổng thống Hollande.

Tổng thống al-Sisi đang có ý định mua thêm một tàu hộ tống đa nhiệm FREMM của DCNS và 2 tàu đổ bộ chở trực thăng lớp Mistral. Nội dung này sẽ được bàn bạc trong cuộc gặp với tổng thống Pháp.

Hồi tháng 9.2015, Ai Cập đã mua lại 2 tàu đổ bộ lớp Mistral mà Pháp lúc đầu định bán cho Nga. Ai Cập sẽ nhận chiếc đầu tiên vào tháng 6.2016. Theo La Tribune, Ai Cập dự kiến sử dụng các tàu này cho kế hoạch lâu dài. Theo đó, 2 chiếc sẽ được triển khai tại Địa Trung Hải, trong khi 2 chiếc dự kiến mua sẽ được đưa đến Biển Đỏ.

Đến năm 2020, Ai Cập sẽ sở hữu đội tàu gồm 7 tàu hộ tống đa năng lớp FREMM. Ngoài ra, nước này cũng định bán 20 chiếc máy bay Mirage 2000 cho Iraq để thay thế bằng 24 chiếc Rafale của Pháp. Hiện đã có 6 chiếc được bàn giao.

Triều Tiên hôm qua tuyên bố nước này phát triển vũ khí hạt nhân là "lựa chọn tự vệ không thể tránh khỏi" để phản ứng trước việc bị Mỹ đe dọa.