Tàu cá Quế Bắc Ngư của Trung Quốc. Ảnh: Sohu

"Nhìn vào vị trí vụ việc ban đầu và nhìn vào vị trí va tàu, việc này nằm ngoài đường 9 đoạn. Do đó, đây có thể là một kiểu vẽ ra sự việc hoàn toàn khác", AP dẫn lời ông Arif Havas Oegroseno, thứ trưởng Điều phối Hàng hải và Tài nguyên biển của Indonesia, hôm qua nói với các phóng viên. 

Chiều 19/3, sáng 20/3, tàu tuần tra Indonesia chặn tàu cá 10078 Quế Bắc Ngư của Trung Quốc bên trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Indonesia ở vùng biển quanh quần đảo Natuna, bắn chỉ thiên khi những ngư dân cố tẩu thoát. Sau đó, giới chức Indonesia bắt giữ 8 thuyền viên trên tàu.

Khi tàu Quế Bắc Ngư đang được lai dắt tới một hòn đảo, tàu hải cảnhTrung Quốc can thiệp, đâm va nhằm làm tàu cá vỡ, không thể kéo đi được và yêu cầu thả tàu, phía Indonesia cho biết. Sau khi cân nhắc về sự an toàn của những người trên tàu tuần tra Indonesia, giới chức bỏ tàu cá Trung Quốc lại nhưng vẫn đưa ngư dân nước này đi. 

Bắc Kinh sau đó bác bỏ tuyên bố của Indonesia, cho rằng tàu cá nước này đang hoạt động ở "ngư trường truyền thống của Trung Quốc" thì bị một tàu có vũ trang của Indonesia "quấy rối", buộc tàu hải cảnh Trung Quốc phải đến để hỗ trợ.

"Đây là một khía cạnh mới trong lập trường tranh cãi của Trung Quốc trong khu vực mà không chỉ Indonesia, các nước Đông Nam Á khác cũng cần theo dõi rất chặt chẽ", bởi ngư trường truyền thống theo lịch sử không được công nhận theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển năm 1982, ông Oegroseno nói.

"Thứ hai, tuyên bố rất trừu tượng và và mập mờ bởi từ khi nào, từ năm nào nó trở thành lịch sử và truyền thống. Và họ cũng mơ hồ, mập mờ về diện tích khu vực", Oegroseno cho hay. Ông cũng cho rằng Trung Quốc không nói rõ "ngư trường truyền thống" này thuộc phần nào của Biển Đông. 

Sau một loạt vụ việc trên vùng biển Indonesia, nước này sẽ tăng cường hiện diện quân sự tại Natuna, nơi khoảng 800 binh sĩ đang đồn trú. Bộ trưởng Quốc phòng Ryamizard Ryacudu cho biết trong năm nay, lực lượng đồn trú ở Natuna sẽ tăng lên khoảng 2.000 người.Trung Quốc tuyên bố chủ quyền với hầu hết Biển Đông, bao gồm cả các vùng biển gần những nước Đông Nam Á hơn, trong đó có Việt Nam. Tuy Indonesia không phải là bên tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông, nước này đã bày tỏ quan ngại về khả năng Trung Quốc đưa quần đảo giàu tài nguyên Natuna vào "đường 9 đoạn" phi lý hay "đường lưỡi bò".

Vị trí quần đảo Natuna. Đồ họa: Developmentadvisor

Một người Trung Quốc thừa nhận đánh cắp thông tin quân sự Mỹ

Giáo sư Thayer: Căng thẳng Indonesia - Trung Quốc khiến tình hình Biển Đông tệ hơn

Căng thẳng giữa Indonesia và Trung Quốc sau vụ đụng độ tàu hải cảnh tại vùng biển gần quần đảo Natuna ngày 19.3 sẽ khiến tình hình Biển Đông tồi tệ hơn, theo Giáo sư Carl Thayer.

Giới chức Indonesia cho biết sẽ khởi tố vụ 8 ngư dân Trung Quốc được cho đánh bắt trộm trên vùng biển của Indonesia. Đây là dấu hiệu mới nhất cho thấy những ảnh hưởng tiêu cực Trung Quốc tạo ra trên Biển Đông, thông qua những yêu sách lãnh thổ phi lý (đường 9 đoạn) cắt ngang nhiều vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của các nước trong khu vực.

Giáo sư Carl Thayer, chuyên gia nghiên cứu về Biển Đông, trong bài viết trên chuyên san The Diplomat, ngày 22.3 cho rằng Indonesia rơi vào thế khó qua sự kiện lần này.

Ngoại trưởng Indonesia Retno Marsudi trong buổi họp báo ngày 21.3 nhắc lại quan điểm rằng căng thẳng giữa Jakarta và Bắc Kinh vừa qua không liên quan tới Biển Đông, và nhấn mạnh rằng “Indonesia không phải là nước có yêu sách trên Biển Đông”.

Tuy nhiên, Bộ Ngoại giao Trung Quốc vừa qua cũng một lần nữa khẳng định rằng tàu cá Trung Quốc “hoạt động bình thường trên vùng biển đánh bắt lâu đời của Trung Quốc” (?), một cách lập luận cũ kỹ, mơ hồ.

Theo Giáo sư Carl Thayer, việc Trung Quốc đưa ra khái niệm “quyền lịch sử” trên Biển Đông, bao gồm các tuyên bố ngang nhiên là nước đầu tiên phát hiện, đặt tên, quản lý tất cả các hòn đảo và vùng nước xung quanh, bao gồm cả “đường chín đoạn” phi lý đi qua EEZ của các nước đã vô tình đẩy Indonesia tiến ra phía trước trong việc thách thức “đường chín đoạn” ấy.

Vấn đề nằm ở chỗ từ trước tới nay, Trung Quốc luôn muốn ôm trọn Biển Đông bằng chiến thuật mơ hồ, tránh mọi biện pháp kiện tụng quốc tế và chỉ muốn đàm phán song phương.

Giáo sư Carl Thayer cho rằng mâu thuẫn giữa Trung Quốc và Indonesia sẽ khiến tình hình Biển Đông ngày càng tồi tệ - Ảnh: Bảo Vinh

Đây là chuyện cũng đang xảy ra trong mâu thuẫn giữa Mỹ và Trung Quốc, đặc biệt trong thời gian qua. Theo đó, Bắc Kinh và Washington đổ lỗi cho nhau trong việc ai đang quân sự hóa trên Biển Đông.

Quan điểm về việc thực hiện các Hoạt động Tự do hàng hải ở Biển Đông (FONOPS) của Mỹ, bao gồm việc đưa tàu chiến tiến sát khu vực “12 hải lý” tại các đảo do Trung Quốc xây dựng trái phép, trên thực tế “trao cho Trung Quốc quá nhiều sự tôn trọng luật pháp”, nghĩa là vô tình thừa nhận tính hợp pháp của các công trình phi pháp ấy, theo Giáo sư Thayer.

Như vậy, trong thời điểm Indonesia vẫn đang giằng xé giữa việc giữ quan hệ đối tác với Trung Quốc hay phản ứng mạnh mẽ về vấn đề bị xâm phạm EEZ, cũng như hành động theo nguyên tắc ngoại giao bebas-aktif (độc lập và chủ động) với các vấn đề Biển Đông, mọi thứ vẫn "kẹt cứng". Phát biểu tại Jakarta, chuyên gia Donald Weatherbee cũng nói rằng Tổng thống Indonesia Joko Widodo đã thất bại trong việc áp dụng nguyên tắc bebas-aktif.

Ngoài ra, với việc chính quyền Mỹ sẽ thay đổi sau khi Tổng thống Barack Obama nhường lại vị trí cho tân tổng thống sau cuộc bầu cử Mỹ cuối năm 2016, câu chuyện sẽ hứa hẹn có những thay đổi tiếp diễn. Chỉ có điều trong thời gian “chờ” Indonesia và Mỹ có sự chuyển biến, Trung Quốc sẽ tiếp tục đẩy mạnh tuyên bố chủ quyền ngang ngược trên Biển Đông, và tình hình sẽ còn tệ hơn trước khi có cơ hội sáng sủa trở lại, theo Giáo sư Thayer.