“Hiện nay chỉ số nợ công/GDP của Việt Nam đang ở mức gần 65% chưa phải là chỉ số mang tính nguy hiểm.” Đó là nhận định của bà Izumi Devalier- Chuyên gia kinh tế của Ngân hàng HSBC tại Hồng Kông (Trung Quốc) tại Hội thảo Cơ hội thương mại quốc tế trong bối cảnh kinh tế bất ổn triển vọng kinh tế Việt Nam 2016 do Bộ Tài chính tổ chức vào chiều ngày 17-3-2016.

Tuy nhiên, bà Izumi Devalier lưu ý, Chính phủ Việt Nam cần tính toán quản lý chặt các khoản lãi trên tổng số nợ. Đồng thời, cân bằng vấn đề thu-chi ngân sách Quốc gia bởi hiện nay các khoản chi thường xuyên của Việt Nam đang ở mức cao. Trong khi đó, thời gian tới khi Việt Nam gia nhập các Hiệp định thương mại sẽ giảm nguồn thu thuế.

Nhìn lại năm 2015, theo đánh giá của bà Izumi Devalier, nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng khá ấn tượng, đứng thứ hai tại châu Á.

“Có hai nguyên nhân để Việt Nam phát triển mạnh là vị thế xuất khẩu của Việt Nam tăng trưởng vượt lên xu hướng chung của khu vực, đặc biệt là xuất khẩu sang Hàn Quốc nhờ đầu tư mới gia tăng. Thứ hai, nhờ vào lợi thế về chi phí và tự do hóa mạnh mẽ đã giúp Việt Nam trở thành điểm kinh doanh hấp dẫn. Bên cạnh đó, tăng trưởng tín dụng và lãi suất cho vay trong nước đã góp phần phát triển kinh tế”- bà Izumi Devalier chỉ ra.

Cùng chung quan điểm này, Tổng giám đốc Ngân hàng HSBC Việt Nam, ông  Nguyễn Hồng Hải cho rằng, các Hiệp định thương mại tự do (FTA) có nhiều xu hướng khác nhau, trong đó Việt Nam là nước được hưởng lợi nhiều từ việc ký kết các FTA như: Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), FTA Việt Nam với Hàn Quốc, EU… Việt Nam cũng được kỳ vọng là một trong những quốc gia hưởng lợi nhiều nhất từ TPP, dự kiến GDP của Việt Nam sẽ tăng thêm 10,5% so với nếu không gia nhập TPP. Trong thời gian tới, xuất khẩu của Việt Nam sẽ bật lên mạnh mẽ và được kỳ vọng sẽ tăng hơn 10% mỗi năm trong giai đoạn 2016-2030. Ngoài ra, với lợi thế lực lượng lao động lớn, giá thấp và các hiệp định thương mại khu vực sẽ giúp thu hút vốn đầu tư nước ngoài.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Hồng Hải cảnh báo, gần đây đang có xu hướng mới phát sinh do kinh tế thế giới đi vào chu kỳ khó khăn. Một số quốc gia có xu hướng cô lập, chỉ lo lợi ích của quốc gia mình nên sẽ cản trở sự phát triển kinh tế toàn cầu. Vì vậy, theo ông Nguyễn Hồng Hải, tốc độ tăng trưởng kinh tế thời gian qua của Việt Nam khá tốt nhưng nếu không có những cải cách tiếp tục trong 5 năm tới khi mà tài nguyên thiên nhiên ngày càng suy giảm, nhân công giá rẻ sẽ gặp hạn chế… thì đây sẽ là thách thức cho Việt Nam. (BHQ)

Tại Hội thảo, Cục trưởng Cục Quản lý Nợ và Tài chính đối ngoại (Bộ Tài chính) ông Trương Hùng Long cũng thẳng thắn chia sẻ, các Hiệp định thương mại tự do đã đặt ra nhiều khả quan cho nền kinh tế Việt Nam nhưng kèm theo đó cũng là các vấn đề cần giải quyết như: Nợ công, thâm hụt thương mại, ngoại hối…

Đó cũng là lý do để bà Izumi Devalier đưa ra cảnh báo khả năng thâm hụt kép sẽ trở lại Việt Nam năm 2016. Do vậy, cần có những biện pháp thắt chặt để giữ thâm hụt thương mại ở mức có thể kiểm soát. Bởi lẽ tăng trưởng tín dụng và nhu cầu nội địa mạnh mẽ đi kèm với sự suy thoái của cán cân thương mại. Ngoài ra, do nhập khẩu tăng cao từ các DN trong nước, hầu hết là những DN Nhà nước sẽ tạo áp lực lên cán cân thanh toán.

Vì vậy, các chuyên gia kiến nghị Việt Nam nên ưu tiên bình ổn nền kinh tế từ năm 2017 trở đi. Việc bình ổn bao gồm chính sách tiền tệ chặt chẽ nhằm giảm thâm hụt thương mại; tăng dự trữ ngoại hối để chống lại khủng hoảng có thể xảy ra.

Tính từ đầu năm 2016 đến ngày 18-3, Kho bạc Nhà nước (KBNN) đã huy động thành công 61.039,93 tỷ đồng trái phiếu Chính phủ (TPCP).

Trong đó, vào phiên giao dịch gần nhất, KBNN huy động 100% trái phiếu gọi thầu, với 7.200 tỷ đồng (6.500 tỷ đồng trái phiếu kỳ hạn 5 năm và 700 tỷ đồng trái phiếu kỳ hạn 10 năm với lãi suất trúng thầu 6,95%/năm).

Năm 2016, KBNN được giao chỉ tiêu huy động vốn cho đầu tư phát triển thông qua phát hành TPCP là 220.000 tỷ đồng; Trong đó, chủ yếu trái phiếu kỳ hạn 5 năm (100 nghìn tỷ đồng), trái phiếu kỳ hạn 3 năm (66 nghìn tỷ đồng); còn lại là trái phiếu kỳ hạn 10 năm, 15 năm,  20 năm và 30 năm.

Do vậy, để hoàn thành kế hoạch, KBNN đang nghiên cứu triển khai các nghiệp vụ mới như: Thực hiện hoán đổi kéo dài kỳ hạn trái phiếu nhằm tăng tính thanh khoản cho trái phiếu trên thị trường; Triển khai phát hành trái phiếu có kỳ trả lãi ngắn hoặc dài hơn kỳ trả lãi chuẩn, tránh dồn khối lượng thanh toán vào một số thời điểm, đảm bảo khả năng trả nợ của ngân sách; Phát hành trái phiếu có lãi suất thả nổi theo kế hoạch Bộ Tài chính phê duyệt.

Nông nghiệp, nông thôn là một trong 5 lĩnh vực ưu tiên vay vốn của Ngân hàng Nhà nước (NHNN). Vì thế, nhiều chính sách ưu tiên, ưu đãi đã được đề xuất cho ngành này phát triển.

Thông tin tại Hội thảo “Hướng tới tín dụng nông nghiệp bền vững cho Việt Nam – nghiên cứu từ tỉnh Lâm Đồng” tổ chức mới đây, ông Trần Văn Tần, Vụ Tín dụng, NHNN cho biết, NHNN đã triển khai nhiều chính sách tín dụng và các công cụ của chính sách tiền tệ đề hỗ trợ vốn cho lĩnh vực này nông nghiệp, nông thôn. Theo đó, quy định trần lãi suất cho vay ngắn hạn bằng VND đối với lĩnh vực nông nghiệp nông thôn luôn thấp hơn 1-2% so với các lĩnh vực sản xuất khác (hiện phổ biến ở mức 6-7%/năm đối với ngắn hạn, 9-10%/năm đối với trung và dài hạn).

Bên cạnh đó, NHNN đã ban hành thông tư 20/TT-NHNN quy định giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với tổ chức tín dụng có dư nợ cho vay nông nghiệp nông thôn lớn, đạt trên 40% dư nợ cho vay của tổ chức tín dụng.

Đặc biệt, NHNN còn ưu tiên tái cấp vốn đối với tổ chức tín dụng có tỷ trọng dư nợ cho vay nông nghiệp nông thôn lớn (trên 40%) nhưng gặp khó khăn về nguồn vốn cho vay.

Chính vì những ưu đãi như trên nên dư nợ cho vay nông nghiệp, nông thôn tăng trưởng đều qua các năm, bình quân giai đoạn 2011-2015 là 17,39%/năm, cao hơn mức tăng trưởng chung của nền kinh tế (13,51%).

Tính đến cuối năm 2015, dự nợ cho vay nông nghiệp, nông thôn (chưa bao gồm dư nợ của Ngân hàng Chính sách xã hội và Ngân hàng Phát triển Việt Nam) đạt 843.795 tỷ đồng, tăng 13,32% so với cuối năm 2014, chiếm 18,12% tỷ trọng tín dụng chung.

Trong bối cảnh kinh tế hội nhập còn nhiều khó khăn, trong khi nền nông nghiệp của Việt Nam còn phát triển dưới dạng hộ gia đình sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, thiếu liên kết, giá trị gia tăng thấp, ông Trần Văn Tần cho rằng, trong thời gian tới, ngành ngân hàng tiếp tục xác định nông nghiệp, nông thôn là lĩnh vực ưu tiến để tập trung nguồn vốn cho vay, có tính đến các chương trình tín dụng đặc thù cho một số lĩnh vực và sản phẩm chủ lực của ngành.

Bên cạnh đó, các ngân hàng sẽ rà soát để đơn giản hóa thủ tục vay vốn, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát đối với các khoản vay để đảm bảo đúng mục đích, an toàn, hiệu quả.

Cùng với nỗ lực của hệ thống ngân hàng, ông Takahashi Akito, Phó Trưởng Đại diện JICA Việt Nam cho rằng, hệ thống ngân hàng cần đến 4 giải pháp để cải thiện tình hình cho vay trong lĩnh vực nông nghiệp nông thôn.

Theo đó, các ngân hàng phải có sự hỗ trợ liên quan đến tài sản đảm bảo giúp sửa chữa những thiếu sót trong việc phát triển thị trường thứ cấp về tài sản của hoạt động sản xuất, kinh doanh nông nghiệp, bằng cách phát triển thị trường tài sản này như một gói tổng thể. Thông qua đó, hoạt này sẽ giúp điều phối các bên liên quan cũng như vận hành một cơ sở dữ liệu về tài sản của hoạt động sản xuất kinh doanh nông nghiệp.

Hơn nữa, các ngân hàng nên có chương trình hỗ trợ phát triển kế hoạch kinh doanh tốt gắn liền với chuỗi giá trị để áp dụng thông suốt Nghị định 55/2015/NĐ-CP của Chính phủ về chính sách tín dụng phục phát triển nông nghiệp nông thôn trong đó có chính sách yêu cầu các ngân hàng hỗ trợ cho vay không cần tài sản đảm bảo.

Đặc biệt, đại diện JICA cũng cho rằng, các tổ chức tín dụng nên có phương án bảo lãnh tín dụng, giúp giảm yêu cầu về tài sản đảm bảo. Hoặc các ngân hàng nên cung cấp tín dụng từng phần (trả góp). Từ đó, cùng với các khoản vay ưu đãi từ nguồn vốn ODA, người vay có thể giảm cả gánh nặng đầu tư ban đầu lẫn yêu cầu về tài sản đảm bảo của ngân hàng.