Formosa: Cú sốc bất lợi cho nền kinh tế

Tại Báo cáo kinh tế Việt Nam Quý 2, Viện nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR) khẳng định hiện tượng cá chết hàng loạt tại bờ biển miền Trung đã gây một cú sốc bất lợi cho nền kinh tế nói chung và một tổn thất lớn cho khu vực bị ảnh hưởng trực tiếp nói riêng.

Những tác động bất lợi

Câu chuyện Formosa là tiếng chuông dữ dội cảnh báo về hậu quả môi trường trong quá trình phát triển. Đồng thời, việc xử lý khủng hoảng cho thấy Chính phủ và các Bộ cần có sự phối hợp chặt chẽ và tăng cường kỹ năng hơn nữa.

Cụ thể, VEPR đưa ra phân tích trong quý 2 kinh tế 4 tỉnh miền Trung bao gồm Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế chịu ảnh hưởng nặng nề do hiện tượng cá chết hàng loạt. Có ít nhất 70 tấn cá tự nhiên của các địa phương này đã chết và trôi dạt vào bờ, ảnh hưởng tới không chỉ hoạt động đánh bắt cá mà còn cả các hoạt động kinh tế khác.

Sau 84 ngày điều tra, Chính phủ đã công bố nguyên nhân gây ra hiện tượng này là do những vi phạm và sự cố trong quá trình thi công, vận hành thử nghiệm tổ hợp nhà máy của công ty Formosa Hà Tĩnh.

Phía Formosa Hà Tĩnh đã chấp nhận kết luận của Chính phủ và cam kết bồi thường thiệt hại kinh tế cho người dân, xử lý môi trường với số tiền là 11.500 tỷ đồng (500 triệu USD).

Theo đánh giá của VEPR, tác động về mặt kinh tế của hiện tượng cá chết hàng loạt sẽ thông qua hai kênh.

Thứ nhất, hiện tượng này tác động trực tiếp tới những ngành có liên quan như nuôi trồng, khai thác và chế biến thủy sản, nghề muối và ngành du lịch.

Thứ hai, trong trung và dài hạn, nhiều ngành khác trong nền kinh tế sẽ chịu tác động lan tỏa dây chuyền sau những tác động trực tiếp.

Ngoài ra những thiệt hại về môi trường biển, nguồn lợi thủy sản, uy tín chỉ dẫn địa lý, sinh kế của người dân và gắn kết xã hội là lâu dài, to lớn và rất khó đánh giá.

Theo ước tính của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, có khoảng 263.000 lao động bị ảnh hưởng sau thảm họa cá chết, trong đó có 100.000 lao động trực tiếp.

Tại các địa phương, Quảng Bình ước tính địa phương này thiệt hại trực tiếp khoảng 2.655 tỷ đồng sau ba tháng, dự kiến khoảng 4.000 tỷ đến hết năm 2016.

Dù Formosa cúi đầu nhận lỗi nhưng môi trường vẫn bị ảnh hưởng nặng nề

Bài học thu hút đầu tư

TS. Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng VEPR cho rằng: Thu hút đầu tư như thế nào là vấn đề rất quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế của mỗi địa phương.

Câu chuyện Formosa gây ô nhiễm nghiêm trọng là bài học về thu hút đầu tư. Đầu tư chưa thấy tăng trưởng nhưng đã thấy rõ về những tổn thất về môi trường và ảnh hưởng đến toàn xã hội.

“Chúng ta vẫn phải thu hút đầu tư, vẫn phải đặt mục tiêu tăng trưởng, nhưng điều quan trọng là chúng ta phải kiểm soát được vấn đề môi trường bằng vai trò quản lý nhà nước và năng lực”, ông Thành nói.

“Ngành nào cũng có thể gây ra ô nhiễm, quan trọng là phải có công nghệ xử lý ô nhiễm tránh gây tác hại đến môi trường. Đối với các ngành như thép của Formosa, hay dệt nhuộm, chúng ta vẫn xử lý được chất thải, có điều chi phí bỏ ra là một con số rất lớn”, ông Thành nói.

Nếu đội ngũ quản lý thực sự có năng lực trong việc kiểm soát vấn đề môi trường, Formosa sẽ thấy chi phí tăng lên rất nhanh và như vậy họ sẽ phải tự lựa chọn: Ở lại hoặc đóng cửa.

“Nếu ở lại, Formosa buộc sẽ phải tuân thủ nguyên tắc mà đã cam kết với chúng ta về vấn đề môi trường.Ngược lại, nếu cho rằng chi phí cho việc xử lý chất thải và những vấn đề môi trường khác quá lớn, Formosa có thể tự đóng cửa, rút lui”, TS Thành cho hay.

TS Nguyễn Đức Thành nhấn mạnh Formosa và hiện tượng cá chết hàng loạt tại bờ biển miền Trung chính là hồi chuông cảnh tỉnh nhắc chúng ta nhìn lại năng lực quản lý, kiểm soát ô nhiễm môi trường và bài học về thu hút đầu tư.


Hải MInh
(Theo Người Đồng Hành)