Nhà khoa học gốc Scotland - Angus Deaton vừa được trao giải Nobel Kinh tế 2015 nhờ nghiên cứu về mối quan hệ giữa tiêu dùng, nghèo đói và phúc lợi.
Tin thế giới đọc nhanh tối 31-01-2016
- Cập nhật : 31/01/2016
Kinh tế Nga đang gặp khó đến mức nào?
Bloomberg mới đây có bài viết nhận định về tình hình kinh tế Nga, với ý kiến của nhiều chuyên gia Nga cho rằng kinh tế nước này đang tuột dốc đáng kể.
Với nền kinh tế đang chật vật của Nga, dự báo năm 2016 trông có vẻ ảm đạm. Rúp Nga (RUB) đã trượt xuống mức đáy kỷ lục mới khi giá dầu giảm 11% kể từ ngày 1.1. Chính phủ Nga, vốn nhận một nửa nguồn thu từ dầu mỏ và khí đốt, hiện gặp khó với lỗ hổng 1.500 tỉ RUB, tương đương 19,2 tỉ USD trong ngân sách. Quỹ Tiền tệ Quốc tế dự báo GDP Nga sẽ sụt giảm 1% trong năm nay sau khi đã giảm 3,7% trong năm qua.
Tình hình này đã tạo ra “một bầu không khí căng thẳng cực độ”, Bộ trưởng Kinh tế Nga Alexei Ulyukayev nói với Tổng thống Nga Vladimir Putin trong cuộc họp hôm 26.1, theo bản ghi chép được Điện Kremlin công bố.
Các số liệu kinh tế cho thấy triển vọng ngày càng ảm đạm của đất nước mà chỉ vài năm trước đây còn đang thịnh vượng. Nhiều nhà kinh tế và doanh nhân, trong đó bao gồm một số cá nhân có quan hệ mật thiết với Điện Kremlin, đang cảnh báo rằng Nga đối mặt với tình trạng trì trệ lâu dài và mất sức cạnh tranh.
“Chúng tôi nhìn thấy đất nước mình đang nằm trong những quốc gia xuống dốc”, Herman Gref - người đứng đầu ngân hàng Sberbank, định chế tài chính lớn nhất Nga, nói tại hội nghị ở Moscow hôm 15.1.
Evgeny Gontmakher, thành viên hội đồng quản trị tại Viện Phát triển Đương đại của Moscow cho hay tình hình tương tự như “một cầu thang dẫn lối đi xuống”. Thủ tướng Dmitry Medvedev là Chủ tịch của Viện Phát triển Đương đại trên. Ông Gontmakher dự báo Nga có thể sẽ gần như không tăng trưởng trong năm 2017 và chính phủ nước này sẽ tiếp tục trấn an người dân rằng kinh tế sẽ tiếp tục đi lên sau cuộc bầu cử diễn ra vào tháng 3.2018. Dù thế, ông Gontmakher cho rằng nền kinh tế “sẽ đi xuống trong năm 2018”.
Trước đây, Nga từng vượt qua nhiều cuộc khủng hoảng, bao gồm đợt sụt giảm giá dầu vào năm 2008 và vỡ nợ năm 1998. Trong các trường hợp đó, đà tăng trưởng mạnh mẽ quay trở lại trong một hoặc hai năm.
Song lần suy thoái kinh tế này hoàn toàn khác, theo Giáo sư Vladislav Inozemtsev, tại Đại học Nghiên cứu Kinh tế ở Moscow. “Chuyện này không phải vì dầu thô hay lệnh trừng phạt, chuyện này xảy ra là vì yếu kém trong cơ cấu”, ông Inozemtsev nói. Đã từng có dấu hiệu bất ổn xuất hiện vào năm 2012, khi giá dầu là 100 USD/thùng và Nga chưa chịu các lệnh trừng phạt từ phương Tây.
Tháng 5.2012, ông Vladimir Putin trở lại ghế tổng thống và tăng thuế doanh nghiệp, bất động sản để tài trợ chi tiêu quân sự gia tăng và mở rộng phạm vi các doanh nghiệp nhà nước hoạt động không hiệu quả, chẳng hạn như hãng dầu khổng lồ Rosneft. "Giới doanh nhân vỡ mộng", giảm đầu tư vào nhà máy và các thiết bị, ông Inozemtsev cho hay.
Năng suất giảm, tham nhũng tăng và đầu tư nước ngoài chậm lại khi giới đầu tư ngoại lo lắng về tài sản của họ, chuyên gia Timothy Ash về chiến lược thị trường mới nổi tại Nomura International ở London (Anh) cho biết.
Năm 2000, khi lần đầu giữ chức tổng thống, ông Putin có cho biết sẽ giảm sự phụ thuộc của chính phủ vào dầu thô. Tuy nhiên, chính phủ Nga sau đó càng phụ thuộc nhiều hơn vào nguồn thu từ loại hàng hóa này, chi tiêu tiêu dùng đã trở thành động lực chính của nền kinh tế.
Tổng thống Nga Vladimir Putin - Ảnh: AFP
Song gần đây, thu nhập hộ gia đình Nga giảm trong hai năm qua, khoảng 22 triệu người Nga sống trong cảnh nghèo đói và số người nghèo tăng 50% kể từ năm 2013. Doanh số bán lẻ giảm 10% và doanh số ô tô giảm 36% trong năm 2015..
General Motors, hãng đã từng liệt kê Nga vào danh sách các thị trường phát triển nhanh nhất, đóng cửa hầu hết các cơ sở hoạt động vào năm ngoái. Các nhà bán lẻ như Adidas của Đức và Mango của Tây Ban Nha cũng đóng bớt cửa hàng. Chuỗi thức ăn nhanh McDonald’s đang có 543 chi nhánh ở Nga, và dù có kế hoạch mở cửa thêm 60 chi nhánh, họ vẫn thay đổi thực đơn vì ngày càng nhiều khách hàng chuyển phần ăn Big Mac sang các phần cánh gà và bánh mì kẹp thịt heo rẻ hơn.
Những người ủng hộ cải cách cho hay vẫn còn đủ thời gian để đảo ngược thực trạng bằng cách đầu tư nhiều hơn vào công nghệ, giảm bớt sự kiểm soát của chính phủ đối với khu vực tư nhân.
Dù vậy, chính phủ Nga không đủ khả năng trang trải cho các khoản đầu tư lớn. Bộ trưởng Tài chính Nga Anton Siluanov hôm 13.1 cho hay nước này đã dùng nhiều từ dự trữ ngoại hối đến mức hầu hết các chương trình đầu tư sẽ phải giảm 10% để thu hẹp thâm hụt ngân sách.
Ở khu vực tư nhân, tình hình cũng không khá hơn. Lệnh trừng phạt đã khóa trái cánh cửa vào thị trường tài chính quốc tế với giới doanh nghiệp Nga. Rúp yếu cũng khiến công ty gặp khó khăn trong việc nhập khẩu thiết bị nhằm tăng năng suất.
Tổng thống Putin, người nhận được hơn 80% sự đồng thuận, đã và đang tỏ ra ít quan tâm đến việc thay đổi mô hình kinh tế đất nước. Hôm 26.1, ông Putin nói với Bộ trưởng Kinh tế Ulyukayev rằng “chúng ta có cơ sở để lạc quan một cách thận trọng về năm 2016”.
Thợ máy hãng EgyptAir bị nghi cài bom lên máy bay Nga rơi ở Ai Cập
Một chiếc giày trẻ em gần mảnh vỡ máy bay Airbus A321 của Metrojet rơi ở bán đảo Sinai, Ai Cập - Ảnh: Reuters
Một thợ máy của hãng hàng không EgyptAir (Ai Cập), có người thân gia nhập IS ở Syria, bị tình nghi cài bom lên máy bay của hãng MetroJet (Nga) rơi ở Ai Cập hồi cuối tháng 10.2015.
Đến nay Ai Cập vẫn chưa tìm thấy bất kỳ chứng cứ nào cho thấy khủng bố đứng sau vụ máy bay Airbus A321 của Nga rơi ở bán đảo Sinai (Ai Cập) vào ngày 31.10.2015 khiến tất cả 224 người trên máy bay thiệt mạng, theo Reuters.
Reuters dẫn lời các nguồn tin giấu tên có liên quan đến cuộc điều tra cho hay, một thợ máy của hãng EgyptAir đã bị bắt giữ. Hai cảnh sát gác sân bay và một người khuân vác hành lý sân bay cũng bị bắt vì bị nghi giúp thợ máy này gài bom lên máy bay.
“Sau khi IS biết rằng một thành viên của tổ chức này có người thân làm việc tại sân bay, IS đã đưa túi xách chứa bom cho người đó”, một nguồn tin tiết lộ với Reuters, đồng thời cho biết người anh em họ của thợ máy đã gia nhập IS ở Syria hơn một năm trước.
Một nguồn tin khác tiết lộ về những nghi phạm khác: “Hai cảnh sát bị tình nghi giả vờ như không biết trong lúc làm nhiệm vụ tại sân bay để các nghi phạm khác đưa bom lên máy bay. Nhưng cũng có khả năng họ lơ là trong công việc”. Nhưng không có ai trong số bốn nghi phạm trên bị truy tố, các nguồn cho Reuters biết.
Tuy nhiên, một lãnh đạo của EgyptAir lại cho rằng không có nhân viên nào của hãng này bị bắt, và một quan chức Bộ Nội vụ Ai Cập cũng nói họ không bắt giữ ai cả.
Nga và các nước phương Tây lâu nay khẳng định rằng máy bay của MetroJet rơi là do bom cài trên máy bay Airbus A321 phát nổ.
Gần đây, tạp chí online của IS còn đăng tải một bức ảnh về lon nước ngọt Schweppes Gold, cho rằng nó được dùng để chế tạo ra quả bom làm nổ tung máy bay Nga.
Động đất 7 độ Richter ở miền đông nước Nga
Người dân ở Kamchatka sơ tán ra khỏi một tòa nhà sau trận động đất - Ảnh chụp màn từ Instagram
Một trận động đất 7 độ Richter làm rung chuyển bán đảo Kamchatka, miền đông Nga vào sáng ngày 30.1, Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS) cho biết.
Trận động đất xảy ra ở độ sâu 160 km, với tâm chấn cách thủ phủ Petropavlovsk-Kamchatskiy của bán đảo Kamchatka (Nga) 106 km về phía bắc, USGS cho hay, theo đài Russia Today (Nga).
Văn phòng Cục Địa chất thuộc Viện hàn lâm khoa học Nga tại Kamchatka cho biết có hai đợt dư chấn 5,2 và 4 độ Richter xảy ra chỉ vài phút sau trận động đất.
Hiện vẫn chưa có báo cáo thiệt hại và thương vong. Tuy nhiên trên các mạng xã hội Nga, các nhân chứng đăng tải các bình luận mô tả sự sợ hãi của họ.
Nhiều người dân đi mua sắm ở Kamchatka lập tức được sơ tán khỏi các trung tâm mua sắm ngay khi họ cảm nhận được sự rung lắc do trận động đất gây ra.
Từ 3 đến 4 triệu người có thể nhiễm vi rút Zika
Mô hình con muỗi bên cạnh thông tin tuyên truyền về vi rút Zika tại Bộ Y tế Peru ở Lima, Peru ngày 27.1.2016 - Ảnh: Reuters
Tờ Le Figaro hôm qua 29.1 dẫn lời Tổng giám đốc Tổ chức Y tế thế giới (WHO) Margaret Chan cảnh báo vi rút Zika “đang lây lan một cách bùng nổ” và hiện đã xuất hiện tại hơn 20 quốc gia và vùng lãnh thổ.
Riêng tại châu Mỹ, WHO ước tính từ 3 đến 4 triệu người có thể nhiễm bệnh. Các chuyên gia vẫn chưa thể thống kê hoàn toàn chính xác về dịch bệnh vì nhiều người nhiễm vi rút Zika chỉ bị những triệu chứng nhẹ như sốt, nổi mẩn nên không đến bệnh viện. Tuy nhiên, phụ nữ mang thai nhiễm loại siêu vi này có thể sinh con mắc chứng đầu nhỏ hoặc chịu nhiều tổn hại về thần kinh.
Cũng trong ngày 29.1, WHO thông báo tổ chức họp khẩn cấp vào ngày 1.2 để thảo luận biện pháp ngăn chặn lây lan toàn cầu. Giới hữu trách Malaysia và Singapore cũng cảnh báo dịch Zika “sẽ lan truyền rất nhanh” nếu xuất hiện tại những nước này.
Ngoài ra, tranh cãi đã nổ ra tại Brazil, bị cho là ổ dịch, khi một số tổ chức kêu gọi chính phủ cho phép thai phụ nhiễm bệnh được phá thai. Đến nay, phá thai bị cấm tại nước này trừ một số trường hợp như bị cưỡng hiếp hoặc sức khỏe người mẹ không đảm bảo để sinh con…
Vi rút Zika lây qua vật trung gian là muỗi vằn (aedes aegypti) và chưa có vắc xin hoặc thuốc đặc trị nên bệnh nhân chỉ được điều trị triệu chứng (sốt, nhức đầu, nhức mỏi...). Theo Giám đốc Viện Dị ứng và bệnh truyền nhiễm Mỹ Anthony Fauci, có thể phải mất vài năm nữa mới chế tạo được thuốc chủng ngừa.
Tình báo Anh, Mỹ bị tố do thám không quân Israel
Cựu nhân viên Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ Edward Snowden tiết lộ thêm về kế hoạch do thám Israel của Mỹ - Ảnh: Reuters
Thông tin hoạt động của không quân Israel là đối tượng của một chiến dịch gián điệp do Anh và Mỹ tiến hành từ năm 1998, tài liệu của cựu nhân viên tình báo Mỹ Edward Snowden cho biết.
Tiết lộ mới này được đăng tải hôm 29.1 trên ít nhất 2 phương tiện truyền thông, đã gây ra sự “thất vọng” tại Israel và tạo thêm căng thẳng ngoại giao với Mỹ, theo Reuters.
Yedioth Ahronoth, tờ báo bán chạy nhất tại Israel, cho biết Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ (NSA) và Cơ quan tình báo Chính phủ Anh (GCHQ) đã tiến hành chiến dịch do thám nhằm vào các hoạt động của không quân Israel đối với Dải Gaza, Syria và Iran.
Các hoạt động này được đặt tên “Anarchist” (tạm dịch: hỗn loạn, vô quy tắc),đặt cơ sở ở đảo Cyprus và theo dõi nhiều nước Trung Đông.
Trang trực tuyến Intercept của Israel cũng đưa ra báo cáo tương tự, đăng tải tấm ảnh máy bay vũ trang không người lái của Israel được cho đã bị chụp từ hệ thống camera của một chiếc máy bay khác, theo Reuters.
Bản thân Israel không từ chối và cũng không xác nhận việc sở hữu máy bay vũ trang không người lái, mặc dù một sĩ quan cấp cao của họ được cho đã thừa nhận điều này theo một tài liệu mật do Wikileaks rò rỉ, theo Reuters.
Hiện tại cả Mỹ và Anh đều chưa có phản ứng nào trước thông tin này. Trong khi đó Bộ trưởng Năng lượng của Israel, ông Yuval Steinitz đã “tìm cách giảm nhẹ vấn đề”, song vẫn khẳng định cần phải rút ra bài học.
“Tôi không nghĩ rằng đây là những bí mật ghê gớm, nhưng chắc chắn những chuyện này không nên xảy ra, vì nó rất khó chịu. Hiện tại chúng tôi phải xem xét và cân nhắc thay đổi mã hóa thông tin”, Reuters dẫn lời ông Steinitz nói với đài phát thanh quân đội Israel, Army Radio.
Chính quyền Israel và Mỹ gần đây tồn tại một số bất đồng, vì Mỹ là nước ủng hộ thỏa thuận hạt nhân Iran, trong khi quá trình làm giàu uranium của Iran vốn lâu nay bị Israel lên án như một hành động có khả năng gây bất ổn trong khu vực.
(
