Sau 10 phiên giao dịch áp dụng cơ chế tỉ giá trung tâm do Ngân hàng (NH) Nhà nước công bố hằng ngày, đã có 3 phiên giảm, 1 phiên giữ nguyên và 6 phiên tăng tổng cộng 27 đồng/USD; ngược lại, tỉ giá tại các NH thương mại lại giảm 90 đồng/USD. Với đà giảm này, hầu hết doanh nghiệp (DN) chưa dám mua USD kỳ hạn từ các NH thương mại.

Khó đoán tỉ giá

Giả sử, trong những ngày đầu của tháng 1-2016, DN ký hợp đồng mua USD kỳ hạn 2 tuần với mức giá mà NH thương mại đưa ra bằng giá USD giao ngay của ngày ký hợp đồng là 22.540 đồng/USD cộng với một biên độ nhất định thì đến nay, bên mua đã bị thiệt bởi giá USD giao ngay của ngày 16-1 xuống còn 22.450 đồng/USD.

Một số NH thương mại cho biết do USD trong các ngày gần đây giảm giá nên DN không mua USD kỳ hạn. Mặt khác, điều kiện tiên quyết của việc mua USD kỳ hạn là ngay khi ký hợp đồng, DN phải đặt tiền cọc với tỉ lệ nhất định và đến thời hạn giao dịch, nếu DN không mua sẽ bị mất tiền cọc. Từ đó, DN e ngại rủi ro chưa dám mua trước USD.

Tuy đã vay hàng trăm ngàn USD của NH thương mại với thời hạn 6 tháng nhưng lãnh đạo một DN xuất nhập khẩu ở TP HCM cho biết vẫn không mua USD kỳ hạn vì rất khó đoán tỉ giá lên hay xuống. Mặt khác, các NH thương mại đưa ra giá bán trong 6 tháng tới là 23.011 đồng/USD, đồng thời DN phải đặt cọc 5% giá trị giao dịch. “Hiện nay, giá USD giao ngay là 22.450 đồng/USD và nếu 6 tháng tới, USD tăng giá 2%, tức lên tới 22.899 đồng/USD. Như vậy, DN mua trước USD với kỳ hạn 6 tháng sẽ bị thiệt. Còn nếu trong 6 tháng tới, tỉ giá VNĐ/USD tăng giá 3%, tức lên tới 23.123 đồng/USD thì lúc này, DN mua trước USD mới có lợi” - vị lãnh đạo DN này phân tích.

Trong khi đó, nhiều chuyên gia, tổ chức tài chính dự báo cả năm 2016, tỉ giá tại Việt Nam biến động 3%-4%

Cần sòng phẳng giữa DN và NH thương mại

Một vấn đề mà không ít DN than phiền là giao dịch USD kỳ hạn thiếu sòng phẳng. Đơn cử, DN mua USD kỳ hạn của NH thương mại không được hủy hợp đồng, trong khi NH thương mại mua USD kỳ hạn của NH Nhà nước lại được phép hủy giao dịch.

Lý giải vấn đề này, ông Bùi Quốc Dũng, Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ (NH Nhà nước), nói việc NH Nhà nước cho phép hủy ngang hợp đồng là để khuyến khích NH thương mại thu mua USD từ các DN. Ví dụ, đến thời điểm giao dịch, giá USD tại các NH thương mại thấp hơn mức mà NH Nhà nước đã bán thì NH thương mại được phép từ chối mua dù đã ký hợp đồng.

Theo PGS-TS Nguyễn Thị Mùi (nguyên Phó Viện trưởng Học viện Tài chính - Bộ Tài chính), giao dịch USD kỳ hạn là một trong nhiều công cụ phòng ngừa rủi ro tỉ giá và không có hủy ngang. NH thương mại được phép hủy ngang hợp đồng mua USD kỳ hạn từ NH Nhà nước, đồng nghĩa họ đã giảm thiểu rủi ro. Còn DN mua USD kỳ hạn của NH thương mại sẽ tăng thêm rủi ro về tỉ giá.

“NH thương mại và DN đều là đơn vị kinh doanh nên cần được bình đẳng. Do đó, NH Nhà nước cần xem xét ban hành quy định DN mua USD kỳ hạn từ NH thương mại được tính bằng giá USD giao ngay cộng với biên độ nhất định, như NH thương mại đã mua USD kỳ hạn 3 tháng của NH Nhà nước với mức bằng giá giao ngay của ngày 31-12-2015 là 22.475 đồng/USD cộng với biên độ 1%” - bà Mùi đề xuất.

Ông Hà Quang Tuấn, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Sữa Hanoimilk, cho rằng NH Nhà nước điều tiết tỉ giá trung tâm lên xuống hằng ngày, vừa bán USD kỳ hạn được phép hủy ngang cho NH thương mại là chưa hợp lý. Bởi lẽ, đến thời điểm giao dịch, tỉ giá có thể biến động theo hướng có lợi cho NH thương mại. “Việc mua USD kỳ hạn giữa DN với NH thương mại, giữa NH thương mại với NH Nhà nước cần hài hòa về mức độ rủi ro. Khi đó, DN mới sẵn sàng mua USD kỳ hạn để phòng ngừa rủi ro tỉ giá trong tương lai” - ông Tuấn nói.

Trước những băn khoăn của DN, ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó Giám đốc NH Nhà nước Chi nhánh TP HCM, cho biết tới đây, NH Nhà nước sẽ ban hành thông tư hướng dẫn các NH thương mại về các công cụ phái sinh tỉ giá, trong đó có công cụ mua - bán USD kỳ hạn để DN mạnh dạn giao dịch hơn.

90% DN nhập khẩu không bảo hiểm tỉ giá

Theo ông Phạm Hồng Hải, Tổng Giám đốc NH HSBC Việt Nam, trong đợt biến động tỉ giá vào giữa tháng 8-2015, 90% DN nhập khẩu không bảo hiểm tỉ giá. Các hợp đồng bảo hiểm tỉ giá của các DN Việt Nam thường là ngắn hạn (80% dưới 3 tháng). Các DN cũng thường bỏ qua việc bảo hiểm cho các nghĩa vụ thanh toán dài hạn, như các khoản vay USD trung và dài hạn ở nước ngoài. Đến khi thị trường biến động mạnh, DN mới tham gia các nghiệp vụ bảo hiểm rủi ro dài hạn. Khi đó, chi phí bảo hiểm sẽ rất cao so với lúc thị trường ổn định. Vì vậy, DN nên chủ động có các biện pháp quản trị rủi ro về tỉ giá để tránh bị thiệt hại trước những biến động của thị trường tương lai.

(Theo CafeF)