Cựu Tổng thống Philippines ca ngợi phán quyết biển Đông

Cựu Tổng thống Philippines Benigno Aquino hôm 13-7 tuyên bố phán quyết của Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) ở The Hague - Hà Lan đã đem đến sự minh bạch, rõ ràng cho các tranh chấp ở biển Đông.

Ông Aquino chính là người đưa vụ kiện Philippines-Trung Quốc liên quan đến vấn đề biển Đông ra PCA hồi năm 2013.

Cựu Tổng thống Philippines này ca ngợi phán quyết của PCA là chiến thắng cho tất cả. “Tại thời điểm này, thay vì xem phyán quyết là thắng lợi cho bên này (Philippines) và thất bại cho bên kia (Trung Quốc), tốt nhất là xem phán quyết này là một chiến thắng cho tất cả các bên” - ông Aquino cho biết trong một tuyên bố một ngày sau khi PCA ra phán quyết.

“Chúng ta hãy ghi nhớ rằng khi xảy ra xung đột về tuyên bố chủ quyền và ý kiến, sự hợp tác không thể tồn tại. Giờ đây, khi các luật lệ thậm chí còn rõ ràng hơn, chúng ta có thể tiến về phía trước như một cộng đồng toàn cầu. Không có nghi ngờ gì nữa, tranh chấp kéo dài này đang tiến gần hơn việc có một giải pháp lâu dài” - ông Aquino nói thêm.

Trước thời điểm PCA ra phán quyết, tân Tổng thống Rodrigo Duterte có ý hướng đối phó mềm mại đối với Bắc Kinh, nói rằng ông để ngỏ khả năng tiến hành đàm phán song phương với nước này về vấn đề biển Đông.

Về phía Trung Quốc, nước này không chấp nhận và không công nhận phán quyết từ PCA. Ngay từ đầu, Trung Quốc cũng từ chối tham gia vụ kiện

---

Campuchia truy tố kẻ bắn chết nhà bình luận đối lập

Một người đàn ông thất nghiệp Campuchia hôm nay bị truy tố vì hành vi giết hại nhà bình luận đối lập Kem Ley hôm 10/7 tại thủ đô Phnom Penh.

Tòa án Phnom Penh truy tố Chuop Somlap, 38 tuổi, tội cố ý giết người vì đã bắn chết ông Kem Ley, 46 tuổi, người sáng lập một nhóm vận động đối lập ở Campuchia, Reuters dẫn lời phó công tố Ly Sophana nói với các phóng viên. Chuop Somlap cũng bị buộc tội sở hữu vũ khí trái phép. Một người khác chưa rõ danh tính bị truy tố với tội danh bán vũ khí trái phép cho Chuop Somlap.

Chuop Somlap sáng 10/7 bắn chết ông Kem Ley tại một cửa hàng tiện lợi ở thủ đô Phnom Penh. Y bị bắt giữ ngay sau đó. Trong một video do cảnh sát công bố, Chuop Somlap thú nhận giết hại nhà bình luận đối lập nổi tiếng Campuchia vì khoản nợ 3.000 USD.

Song, một số người ủng hộ Kem Ley tỏ ra nghi ngờ động cơ giết người của Chuop Somlap, cho rằng vụ việc có liên quan tới chính trị. Gia đình Kem Ley cũng cho biết ông không nợ tiền bất cứ ai.

Theo vợ của Chuop Somlap, người đàn ông này thất nghiệp và rất nghèo, nên không thể có số tiền lớn như thế để cho vay.

Ông Kem Ley chỉ trích cả chính phủ Campuchia và các đảng đối lập nhưng chủ yếu là nhằm vào đảng cầm quyền của Thủ tướng Hun Sen. Ông ủng hộ một kỷ nguyên chính trị trong sạch tại Campuchia, nước dự kiến tổ chức tổng tuyển cử vào năm 2018.

---

Trung Quốc ngược ngạo công kích tòa PCA

Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Lưu Chấn Dân hôm 13-7 tuyên bố nước này có quyền thiết lập vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) trên vùng lãnh thổ họ tuyên bố chủ quyền tại biển Đông.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ John Kirby hôm 12-7 cho biết Washington vẫn ghi nhận các dấu hiệu quân sự hóa của Trung Quốc ở biển Đông trong vài tuần gần đây.

Theo ông Lưu, Trung Quốc sẽ thiết lập ADIZ ở biển Đông “nếu thấy an ninh bị đe dọa”. "Việc thiết lập ADIZ tại biển Đông sẽ phụ thuộc vào mức độ đe dọa nhắm vào chúng tôi” – ông Lưu nói.

Trung Quốc từng đơn phương thiết lập ADIZ tại biển Hoa Đông năm 2013 và yêu cầu tất cả máy bay đi qua phải tuân thủ những quy định nhất định. Động thái này lập tức vấp phải sự chỉ trích mạnh mẽ của cộng đồng quốc tế.

Cũng tại cuộc họp báo công bố sách trắng quốc phòng ở Bắc Kinh, ông Lưu còn ngang ngược nói 5 thẩm phán của PCA có thể đã bị chi phối bởi tiền bạc nên mới đưa ra phán quyết chống lại Bắc Kinh. "Những thẩm phán này được trả lương, nên ai thật sự đứng đằng sau tòa án này. Ai trả lương cho họ? Phải chăng là Philippines hoặc một nước nào khác?" - ông Lưu nói với các phóng viên.

Sau khi nói 5 thẩm phán này không nắm rõ tình hình vì đều sống ở châu Âu, ông Lưu còn chĩa mũi dùi vào vị thẩm phán đã chọn ra 5 thẩm phán nói trên, đó là ông Shunji Yanai. Theo ông Lưu, chính thẩm phán người Nhật đã thao túng phán quyết.

---

Đài Loan điều tàu hộ vệ tên lửa ra Biển Đông sau phán quyết 'đường lưỡi bò'

Tàu hộ vệ tên lửa Khang Định của Đài Loan hôm nay được điều tới Biển Đông để tuần tra, sau khi Tòa Trọng tài ra phán quyết bác bỏ "đường lưỡi bò".

Ngày 13/7, Đài Loan điều một tàu hộ vệ tên lửa lên đường tới Biển Đông để tuần tra, thực hiện hành động gọi là "bảo vệ lãnh thổ trên biển", một ngày sau khi Tòa Trọng tài ra phán quyết bác bỏ quyền lịch sử trong "đường 9 đoạn" trên Biển Đông, theo AFP.

Trong phán quyết của mình, Tòa Trọng tài cũng nói rõ rằng Đảo Ba Bình, thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam, đang bị Đài Loan kiểm soát, là một đảo đá, không thể tạo ra vùng đặc quyền kinh tế (EEZ). Chính quyền Đài Loan đã lên tiếng phản đối, cho rằng phán quyết này là "hoàn toàn không chấp nhận được" và không mang tính ràng buộc pháp lý, vì Tòa Trọng tại không chính thức mời Đài Loan tham gia vào vụ kiện.

"Phán quyết Biển Đông, đặc biệt là việc phân loại đảo Thái Bình (cách Đài Loan gọi đảo Ba Bình của Việt Nam), đã gây phương hại đến lợi ích của chúng tôi trên các đảo ở Biển Đông và các vùng biển liên quan", nhà lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn tuyên bố trong chuyến thăm tàu hộ vệ tên lửa Khang Định ở cảng Cao Hùng trước khi nó xuất phát xuống Biển Đông.

"Sứ mệnh tuần tra lần này sẽ thể hiện quyết tâm của Đài Loan trong việc bảo vệ quyền lợi của mình", bà Thái nói trước khi rời khỏi chiếc tàu hộ vệ tên lửa.

Cơ quan quân sự Đài Loan cũng tuyên bố sẽ tiếp tục điều thêm máy bay và tàu chiến tới tuần tra trong khu vực, đồng thời duy trì "cảnh giác cao độ" để bảo vệ an ninh.

Đảo Ba Bình là thực thể lớn nhất ở quần đảo Trường Sa của Việt Nam, bị Đài Loan chiếm đóng trái phép và triển khai lực lượng cảnh sát biển đồn trú. Mã Anh Cửu, cựu lãnh đạo Đài Loan, từng đến thăm đảo này hồi đầu năm, và vấp phải sự chỉ trích của Mỹ cũng như nhiều quốc gia trong khu vực như Việt Nam, Philippines…

---

Sau phán quyết PCA, Trung Quốc tính đường xuống nước?

Phán quyết của Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) về vụ kiện biển Đông đã đẩy Trung Quốc vào góc kẹt: Hoặc phớt lờ luật pháp quốc tế hoặc chịu "nhường sân" cho các nước láng giềng và Mỹ.

Báo The Wall Street Journal đưa ra nhận định trên sau khi PCA ra phán quyết hôm 12-7, trong đó quan trọng nhất là bác bỏ tính pháp lý của "đường lưỡi bò" - vốn ôm gần hết biển Đông,

Phán quyết này có thể làm thay đổi cục diện giữa Mỹ và Trung Quốc tại khu vực. Dù vậy, Mỹ và các đồng minh – đặc biệt là Philippines – sẽ gặp không ít rào cản sau vụ kiện khi phải tìm cách sử dụng phán quyết để kiềm chế Trung Quốc nhưng vẫn bảo vệ quyền lợi kinh tế và tránh đối đầu về quân sự.

Sức ép quốc tế

Chính quyền Tổng thống Mỹ Barack Obama cho biết phán quyết của PCA sẽ giúp thúc đẩy các cuộc đàm phán trong khu vực.

“Đó là hy vọng của chúng tôi và chúng tôi kỳ vọng Trung Quốc sẽ tuân thủ các nghĩa vụ theo phán quyết này” - phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ John Kirby nói. “Thế giới đang chờ đợi xem liệu Trung Quốc có phải là một cường quốc có trách nhiệm như nước này tuyên bố hay không”.

Bước đầu, Bắc Kinh đã có những động thái phản đối, tuyên bố không chấp nhận phán quyết của tòa trọng tài. Hãng tin Tân Hoa Xã tố ngược đây là một chiêu bài của phương Tây nhằm “chấm dứt sự phát triển của Trung Quốc”. Hãng tin này lặp lại khẳng định trước đó của Chủ tịch Tập Cận Bình rằng “Trung Quốc không gây rắc rối nhưng cũng không sợ gặp rắc rối”.

Trong những tuần và tháng tới, The Wall Street Journal cho rằng Bắc Kinh sẽ tiếp tục luận điệu công kích PCA, Mỹ, Philippines để xoa dịu công chúng. Tuy nhiên, về lâu dài, họ có nguy cơ đối mặt với các vụ kiện tụng mới và trở thành kẻ đứng ngoài luật pháp quốc tế nếu phớt lờ phán quyết.

Bắc Kinh có thể chống lại áp lực trên bằng việc tranh thủ sự ủng hộ của hàng chục nước đang phát triển – chủ yếu là các nước bé - từng nói ủng hộ quan điểm của nước này trong vụ kiện tòa trọng tài. Là một thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, Trung Quốc cũng có thể sử dụng quyền phủ quyết để phản đối bất kỳ quyết định nào gây bất lợi cho mình. Nhưng tất cả phản ứng như vậy chỉ dẫn đến kết quả là sức ép quốc tế ngày một gia tăng.

Giáo sư chuyên ngành quan hệ quốc tế tại Đại học Phục Đán (Thượng Hải) Shen Dingli nhận định Bắc Kinh đang rơi vào giữa hai thái cực: “Coi thường phán quyết sẽ dễ dẫn đến các cuộc đụng độ và làm gia tăng áp lực ngoại giao nhưng hoàn toàn tuân thủ phán quyết về cơ bản là không thể”.

Ngỏ ý đàm phán

Trung Quốc có nhiều cách phản ứng tiềm năng, từ rút khỏi Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982, tiến hành cải tạo bãi cạn Scarborough Shoal và lập vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) trên biển Đông.

Tuy nhiên, theo đài BBC, Bắc Kinh dường như đang tìm cách thương lượng hơn là gây hấn quân sự. Cụ thể, Trung Quốc đã nói về "tham vấn với các bên liên quan trực tiếp" và đề xuất kế hoạch "phát triển chung trong các khu vực hàng hải liên quan".

Truyền thông Trung Quốc cũng dẫn lời Ngoại trưởng Vương Nghị cho rằng Bắc Kinh có thể "cùng Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte ngồi xuống giải quyết tranh chấp bằng đàm phán trực tiếp". “Trò hề này chấm dứt. Giờ là lúc chúng ta quay trở lại con đường bình thường” – ông Vương nói.

Thái độ của ông Duterte cũng rất đáng quan tâm. Đây là phép thử đối thoại quan trọng đầu tiên của ông Duterte, người từng tỏ ý muốn đàm phán với Bắc Kinh sau phán quyết.

“Dư luận phản đối Trung Quốc về vấn đề biển Đông tại Philippines rất mạnh mẽ. Tổng thống không thể đi ngược lại. Người Philippines vẫn muốn duy trì quan hệ gần gũi với Mỹ dù mở cửa với Trung Quốc" - nhà phân tích chính trị Ramon Casiple ở Manila nói.(NLĐ)

---