Nga quyết tranh ảnh hưởng ở châu Phi với Trung Quốc

Trong bối cảnh Trung Quốc gia tăng ảnh hưởng, Nga tìm cách gia tăng sự hiện diện tại Lục địa đen như thời Liên Xô.

Nga gần đây đã liên tục tìm cách gây ảnh hưởng tại châu Phi trong bối cảnh Bắc Kinh đã ngày càng gia tăng ảnh hưởng ở Lục địa Đen.

Tổng thống Nga Vladimir Putin (bên phải) và Tổng thống Cộng hòa Trung Phi (CAR) Faustin-Archange Touadera.

Trong khoảng 3 năm gần đây, Nga đã sử dụng mọi công cụ về ngoại giao, kinh tế, quân sự để khôi phục lại tầm ảnh hưởng tại châu Phi.

Theo tạp chí Newsweek, Nga đã gia tăng các hợp đồng vũ khí trị giá hàng tỉ USD, bên cạnh nhiều khoản đầu tư lớn vào lĩnh vực viễn thông, khai thác dầu khí và các chiến dịch quân sự công khai lẫn bí mật.

Từ đầu năm nay, Nga bắt đầu cung cấp nhiều vũ khí cho Cộng hòa Trung Phi, bên cạnh việc bảo vệ an ninh riêng cho Tổng thống Faustin-Archange Touadera.

Hiện Nga đã điều 5 chuyên gia quân sự và 170 huấn luyện viên đến hỗ trợ quân đội Cộng hòa Trung Phi. Giới quan sát cho rằng những “huấn luyện viên” này thực chất là nhóm lính đánh thuê Wagner, được cho là cũng đang tham chiến tại Syria.

Nghi vấn càng dấy lên khi mới đây 3 nhà báo Nga bị sát hại khi đang điều tra về lính đánh thuê tại Cộng hòa Trung Phi, dù Moscow khẳng định họ bị cướp giết hại.

Lực lượng lính đánh thuê của công ty Wagner, về mặt chính thức, được gọi là "huấn luyện viên dân sự" gồm có 170 người, được Nga cử đến Trung Phi từ đầu năm 2018 cùng với 5 sĩ quan quân đội, trong đó một người làm cố vấn an ninh cho Tổng thống Faustin-Archange Touadéra.

Mặc dù Trung Phi bị Liên Hiệp Quốc cấm vận vũ khí, Nga đã thuyết phục được Hội Đồng Bảo An vào tháng 12/2017, chấp nhận một ngoại lệ, cho phép Matxcơva cung cấp vũ khí cho nước này để chống các lực lượng nổi dậy có vũ trang.

Tổng thống Vladimir Putin mới đây đã tới Nam Phi dự hội nghị nhóm BRICS, đồng thời gặp gỡ đại diện Angola, Rwanda, Senegal và Uganda. Ngoại trưởng Sergei Lavrov trong năm nay cũng đã đến thăm 5 nước tại châu lục này.

Nga cũng đang cung cấp vũ khí cho Cameroon chống lại các tay súng Boko Haram, cũng như tăng cường hợp tác về điện hạt nhân với Sudan và đẩy mạnh quan hệ quân sự với Cộng hòa Dân chủ Congo, Burkina Faso, Uganda và Angola. Tại Zimbabwe và Guinea, Nga tập trung hợp tác trong lĩnh vực khai thác mỏ và công nghiệp nhôm.

Ngoài duy trì hợp tác với các nước châu Phi từng có quan hệ lịch sử từ thời Liên Xô, như Maroc, Algeria, Ai Cập và Nam Phi, Moscow còn tìm kiếm đồng minh mới ở vùng châu Phi Nam Sahara, nơi Nga gần như vắng bóng.

Một quan chức an ninh cấp cao không nêu tên của LHQ tiết lộ: “Người Nga muốn thâm nhập vào Cộng hòa Trung Phi để từ đó họ có bàn đạp gây ảnh hưởng đến Sudan ở phía bắc và Angola ở phía nam”.

Cũng theo quan chức này, Cộng hòa Trung Phi đang để ngỏ khả năng hợp tác sau khi binh sĩ Mỹ rút đi, trong khi nước này không thích người Pháp vì từng đô hộ họ.

Nga cạnh tranh theo cách khác Trung Quốc

Giới phân tích cho rằng, sự gia tăng ảnh hưởng của Nga là nhằm cạnh tranh với làn sóng đầu tư từ các nước khác như Trung Quốc.

Nga phải sớm cạnh tranh với Trung Quốc ở châu Phi

Dmitry Bondarenko tại Viện Khoa học Nga nhận định: “Trước đây, những quốc gia mà phương Tây không muốn hợp tác như Sudan hay Zimbabwe chỉ có thể trông cậy vào Trung Quốc, thì giờ Nga cho họ thấy mình là một đối tượng thay thế đầy tiềm năng”.

Song ông Bondarenko cho rằng, châu Phi vẫn là “ưu tiên cuối cùng” trong chính sách đối ngoại của Nga nhưng lại “đang ngày càng khẳng định vị trí quan trọng”.

“Kể từ năm 2014 và sau sự kiện Nga sáp nhập bán đảo Crimea thuộc Ukraine, Nga đang ở trong tình thế đối đầu với phương Tây và công khai tham vọng quay trở lại là một thế lực toàn cầu. Do đó, Nga không thể làm ngơ trước châu Phi”, ông Bondarenko nói.

Cũng theo ông Bondarenko, lợi ích của Nga thu được ở châu Phi không phải là kinh tế mà chủ yếu là “lợi thế chính trị”.

Liên Xô cũ từng hiện diện lớn ở châu Phi. Nhưng sau khi Liên Xô cũ sụp đổ, vấn đề kinh tế và xung đột trong nước giai đoạn thập niên 90 khiến Nga buộc phải từ bỏ các dự án ở châu Phi.

Thiếu kinh phí cũng chính là nguyên nhân khiến nhiều đại sứ quán và lãnh sự quán của Nga ở châu Phi phải đóng cửa. Các chương trình viện trợ cũng bị cắt giảm khiến mối quan hệ giữa Nga và các nước châu Phi tụt dốc.

Cách đây khoảng 10 năm, điện Kremlin bắt đầu tái thiết mạng lưới quan hệ toàn cầu và dần trở lại châu Phi đồng thời tìm kiếm các đối tác mới để mở rộng quan hệ hợp tác quân sự cũng như mua bán vũ khí quân sự.

Nhà phân tích Nga Evgueni Korendiassov, từng là đại sứ tại nhiều nước châu Phi cho rằng, Nếu như Nga tìm kiếm lợi ích kinh tế, các nước châu Phi muốn có thêm một đối tác, có nghĩa là một kênh đầu tư và phát triển khác, cũng như sự ủng hộ của một cường quốc trên trường quốc tế.

Một số nước châu Phi như Sudan hay Zimbabwe mà châu Âu không muốn hợp tác, từ giờ có thể có trông chờ vào Nga, thay vì chỉ biết quay sang Trung Quốc như trước đây. Và điều này mở ra viễn cảnh thay đổi đáng kể trật tự địa chính trị tại châu Phi.

Kim Hoa
Theo Baodatviet.vn