(Bat dong san)

Chính sách hỗ trợ được viết ra từ tư tưởng tư hữu nặng nề đã khiến chương trình phát triển nhà ở xã hội trở thành “không tưởng

Đó là điều mà các đại biểu đã đưa ra tại Hội thảo “Cơ chế chính sách và giải pháp về nhà ở cho người thu nhập thấp tại đô thị và khu công nghiệp được Tổng hội Xây dựng Việt Nam và Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tổ chức ngày 5/11/2015.

Nhà ở cho công nhân Khu công nghiệp Bắc Thăng Long

Chỉ 20% người lao động có chỗ ở

Đã 3 năm thực hiện chính sách phát triển nhà ở xã hội (NOXH) với nhiều cơ chế chính sách ưu đãi cho người lao động, cho DN đầu tư NOXH đã được ban hành. Đã có những điển hình tốt về việc DN xây dựng nhà ở cho người lao động như Công ty Samsung, Công ty Canon, Công ty Dệt sợi Thiên Nam… Nhiều địa phương như Đà Nẵng, Bình Dương… đã hình thành được những khu nhà ở cho công nhân và NOXH.

Thế nhưng, “các điển hành này còn khiêm tốn, các dự án được hoàn thành rất ít trong khi nhu cầu về chỗ ở cho người lao động ngày càng tăng”, theo ông Mai Đức Chính - Phó Chủ tịch Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam. Hiện mới có khoảng 20% người lao động trong các KCN có chỗ ở ổn định. Ông cũng cho biết đến nay hầu như chưa có dự án nào của DN kinh doanh nhà ở dành riêng cho công nhân lao động được hoàn thành.

Theo số liệu của Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam và Bộ Xây dựng, nhu cầu nhà ở cho người thu nhập thấp tại các đô thị dự báo đến năm 2020 là 1 triệu căn trong khi hiện nay mới đáp ứng hơn 10.000 căn/năm.   

Ông Vũ Ngọc Đạm (Sở Xây Dựng Hà Nội) cho biết, Hà Nội là địa phương đầu tiên xây dựng Đề án xây dựng thí điểm NOXH cho người thu nhập thấp nhưng mới có hơn 800 căn NOXH ở khu đô thị mới Việt Hưng được bàn giao, chỉ như “muối bỏ bể” so với nhu cầu.

Bà Đinh Thị Hoa Mỹ (Viện Nghiên cứu Phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng) cho biết, chính quyền địa phương đã có nhiều giải pháp phát triển NOXH, nhà cho người thu nhập thấp nhưng đến nay NOXH vẫn là vấn đề nóng bởi chính sách nhiều nhưng không phù hợp với cả DN, nhà đầu tư và người được hỗ trợ là người lao động, người có thu nhập thấp.

Khi chính sách bắt nguồn từ ước mơ tư hữu

Với DN và chủ đầu tư, NOXH mang lại lợi nhuận thấp, thu hồi vốn chậm nhưng thủ tục để triển khai dự án lại quá phức tạp và mất thời gian. Đã vậy lại vấp những quy định bất cập, mâu thuẫn mục tiêu ngay từ nội dung quy định.

Phó Tổng giám đốc Công ty Địa ốc Đất Lành, ông Nguyễn Văn Đực và ông Đinh Đức Thắng –  Tổng công ty Đầu tư và Phát triển Nhà và Đô Thị chỉ ra: Quy định DN phải dành 15-20% số căn hộ trong dự án nhà thương mại làm nhà xã hội làm khó cho cả DN và người có thu nhập thấp. Người thu nhập thấp khó có thể mua và ở trong khu nhà ở thương mại bởi giá nhà cao, phí sinh hoạt ở đây sẽ cao. Ngược lại, với DN quy định này gây khó cho chiến lược sản phẩm của DN.

Quy định chủ đầu tư chỉ được hưởng 10% lợi nhuận cũng khiến DN không muốn đầu tư cho loại nhà này. Đã vậy chủ đầu tư lại bị phụ thuộc từ tỷ lệ lợi nhuận đến giá bán. Tỷ lệ lợi nhuận 10% này lại khiến một số chủ đầu tư “không muốn giảm giá thành nhà bởi giá thành càng giảm lợi nhuận của họ càng thấp nên họ sẽ không tích cực áp dụng các biện pháp và công nghệ mới để giảm giá thành”, theo ông Đạm.

Đã vậy, mức giá từ 500 triệu – 1 tỷ đồng/căn chỉ phù hợp với đối tượng người có thu nhập trung bình, trung bình khá. Cho dù có chính sách hỗ trợ vốn vay cho người mua nhà nhưng chỉ có thể được vay tối đa 50% giá trị căn hộ, phần còn lại họ phải có tiền để trả nên với phần lớn người lao động phải sau nhiều năm đi làm may ra mới có được số tiền ban đầu này. Và họ vẫn phải đi ở trọ, phải thuê nhà trong những khu nhà không bảo đảm môi trường sống.

Phát triển thị trường nhà cho thuê là một giải pháp được đề xuất. Thương mại hóa NOXH cũng là một giải pháp. Với loại nhà này, DN được tư do bán, khách hàng mua không phải qua xét duyệt, nhưng họ sẽ được hưởng gói hỗ trợ tài chính từ nhà nước cho vay mua nhà lãi suất 6- 8%/năm, người dân sẽ có nhiều cơ hội sở hữu nhà ở. “Như thế nhiều DN sẽ đua nhau tham gia, tích cực áp dụng khoa học kỹ thuật để giảm giá bán còn 10-13 triệu đồng/m2, diện tích 30m2/căn hộ, tổng giá trị khoảng 300- 400 triệu đồng/căn…”, ông Đực đề xuất.

Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam Trần Ngọc Hùng cũng đề nghị cần phải thay đổi phương thức đầu tư NOXH hoàn toàn theo cơ chế thị trường và nhà nước tập trung hỗ trợ trực tiếp cho người mua nhà.

Theo đó, nhà nước không miễn giảm bất cứ một khoản nào, DN hoàn toàn đầu tư dự án như nhà nhà ở thương mại nhưng phải dành tỷ lệ % (20-50% tùy từng dự án) theo quy hoạch để xây dựng nhà ở giá rẻ với diện tích 25- 45 m2/căn hộ, vật liệu xây dựng thông thường, chất lượng đảm bảo an toàn cho người sử dụng.

Toàn bộ khoản thu được (mà trước đây được miễn giảm) nhà nước đưa vào quỹ phát triển nhà xã hội (cùng với các khoản tài chính do ngân sách cấp) để trực tiếp hỗ trợ cho người thu nhập thấp thông qua hình tức trả góp nhiều năm, lãi suất như hiện đang áp dụng ở nhiều nước trên thế giới…

“Mong muốn được sở hữu một căn nhà là nguyện vọng cả ngàn đời của người dân Việt Nam... Rất nhiều người cả đời không ra khỏi lũy tre xanh của làng quê, không dám rời khỏi ngôi nhà của mình nên khi ra đô thị làm việc, ước mơ đó của họ không thay đổi và họ cố phấn đấu để sở hữu chỗ ở riêng của mình. Tư tưởng này đã ảnh hưởng lớn đến những người làm ra chính sách về nhà ở bởi họ cũng từ nông thôn mà ra. Cho nên khi làm chính sách hỗ trợ, họ luôn nghĩ là để người được hỗ trợ sẽ sở hữu một chỗ ở. Chính vì thế chính sách là không tưởng, chính sách đã không đi vào cuộc sống”, Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam Trần Ngọc Hùng phát biểu.

Ông Hùng nhấn mạnh đến đề xuất của một số chủ đầu tư, đó là cần phát triển nhà thương mại giá rẻ, tập trung quỹ đất ưu tiên quỹ đất để xây nhà giá rẻ, nhà cho thuê… Ông Chính cũng đề nghị Chính phủ cần có chính sách phát triển NOXH cho thuê và thuê mua để người lao động có cơ hội có nhà ở.

(Theo Thời báo Ngân hàng)