Báo cáo do trường ĐH Kinh tế, ĐH Quốc gia Hà Nội phối hợp với Viện nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR) tổ chức dưới sự hỗ trợ của Đại sứ quán Australia.

Đại hội Đảng lần thứ XII đã đưa ra mục tiêu tăng trưởng giai đoạn 2016-2020 ở mức bình quân 6,5-7%/ năm, thu nhập bình quân đầu người tới năm 2020 đạt khoảng 3200-3500 USD/ người.

Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu VEPR chỉ ra rằng Việt Nam mục tiêu này quá tham vọng.

Tiến sỹ Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng VEPR cho biết, giai đoạn 2011-2015, Việt Nam chứng kiến sự thất bại trong việc thực hiện 10/26 chỉ tiêu kinh tế xã hội do Quốc hội đề ra, mà đa số các chỉ tiêu này liên quan đến năng suất của toàn nền kinh tế. Trong vòng 5 năm tới, Việt Nam cũng sẽ đối mặt với nhiều thách thức trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế.

Nhóm nghiên cứu của VEPR đã dùng phương pháp hạch toán tăng trưởng để dự báo tăng trưởng kinh tế nước ta giai đoạn 2016 – 2020. Theo đó, tăng trưởng kinh tế được dự báo theo đóng góp của việc tích lũy các yếu tố đầu vào sản xuất là vốn, lao động và đóng góp của việc tăng năng suất nhân tố tổng hợp.

Hội thảo báo cáo thường niên kinh tế Việt Nam 2016. Ảnh H.M

VEPR đưa ra 27 kịch bản đối với tăng trưởng kinh tế bình quân trong giai đoạn 2016-2020. Tại kich bản cơ sở, tốc độ tăng trưởng kinh tế trung bình chỉ ở mức 5,56%/năm. Đây là tình huống nền kinh tế không có nhiều đột phá và tình hình quốc tế được coi như ổn định.

Đối với trường hợp điều kiện quốc tế kém thuận lợi và các biện pháp cải cách kinh tế không được thực hiện thành công, thì tốc độ tăng trưởng kinh tế trung bình chỉ đạt khoảng 5,09%/năm. Trong trường hợp hiệu quả nền kinh tế được cải thiện mạnh mẽ cùng với môi trường quốc tế thuận lợi, chính phủ có điều kiện huy động thêm các nguồn lực quốc tế, thì tăng trưởng kinh tế có thể đạt mức bình quân khoảng 6,96%/năm.

Với các kịch bản có khả năng xảy ra cao, tăng trưởng kinh tế Việt Nam có xu hướng hội tụ ở mức bình quân vào khoảng 6%/năm. Tính toán này của nhóm tác giả tương đối nhất quán với mức dự báo của IMF (2016) cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam giai đoạn 2016-2020.

TS Nguyễn Đức Thành nhận định: “Mục tiêu tăng trưởng bình quân 6,5%-7%/năm là rất tham vọng, khó khả thi trong điều kiện cấu trúc và môi trường thể chế như hiện nay, đi liền với khuynh hướng suy yếu và tính bất trắc của tổng cầu nền kinh tế thế giới”.

Nhóm nghiên cứu cũng ước lượng trung bình thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam đến năm 2020 sẽ chỉ nằm trong khoảng 2.756 – 3.219 USD, thấp hơn mục tiêu 3.200 – 3.500 USD được đưa ra trong Văn kiện Đại hội Đảng XII.

Tăng nguồn lực phân bổ đến tư nhân

"Mặc dù có những yếu tố thuận lợi cho tăng trưởng trong trung hạn kinh tế Việt Nam trong ngắn hạn khó có khả năng ghi nhận tốc độ tăng trưởng cao khi những nền tảng cho tăng trưởng chưa được thiết lập chắc chắn. Bên cạnh đó, Việt Nam còn có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố tiêu cực từ môi trường xung quanh khi các nền kinh tế mới nổi trong khu vực đang đối mặt với thách thức suy giảm của hoạt động sản xuất", Báo cáo nhận định.

VEPR chỉ ra rằng để nền kinh tế Việt Nam đi đúng hướng và đạt được kết quả tăng trưởng tốt nhất trong giai đoạn 2016-2020, Chính phủ cần gấp rút thực hiện một số biện pháp.

Thứ nhất: Trong giai đoạn 2016 -2020, tăng trưởng về vốn vẫn sẽ đóng vai trò quan trọng hình thành nên tốc độ tăng trưởng sản lượng chung của nền kinh tế, đặc biệt khi nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài có đủ tiềm năng để bứt phá nhờ việc tham gia các hiệp định thương mại tự do kiểu mới như TPP, EVFTA, AEC.

Nhóm cứu cho rằng, cần cải cách mạnh mẽ môi trường kinh doanh, xóa bỏ các rào cản là những định hướng chính sách quan trọng nhất để thu hút, phát huy tối đa tác dụng của dòng vốn này.

Thứ hai: Những cải cách khu vực doanh nghiệp nhà nước theo hướng cổ phần hóa để phân bổ và sử dụng nguồn lực hiệu quả hơn cũng cần phải được thực hiện gấp rút nhằm nâng cao hiệu suất vốn xã hội và năng suất tổng hợp của nền kinh tế.

Viện trưởng VEPR cho hay “Việt Nam hiện đang tiêu tốn quá nhiều nguồn lực cho hoạt động thiếu hiệu quả của khu vực hành chính công bành trướng và kém hiệu quả, thể hiện ở tỷ lệ chi thường xuyên ở mức cao trong tổng chi ngân sách và trong GDP”.

Báo cáo chỉ ra việc sụt giảm trong một số nguồn thu chính buộc Chính phủ phải tăng cường thu từ các nguồn khác nhằm bổ sung ngân sách. Trong khi đó, xu hướng tăng chi tiêu ngân sách vẫn không có dấu hiệu dừng lại. Cơ quan điều hành không có những quyết tâm cần thiết trong việc cắt giảm chi tiêu, đặc biệt là chi thường xuyên, và khôi phục lại cân đối ngân sách.

Thâm hụt ngân sách ước trong năm 2015 ước tính ở mức 266 nghìn tỷ đồng, bằng 6,34% GDP, lớn hơn nhiều so với mức mục tiêu 5% mà Quốc hội đưa ra. Đặc biệt, tình trạng này đã diễn ra liên tục trong nhiều năm đã phản ánh tình trạng kỷ luật tài khóa rất lỏng lẻo.

Thứ ba: Hệ thống giáo dục cũng cần phải có những cải cách mang tính thị trường, hướng tới đáp ứng nhu cầu thực của thị trường lao động, yếu tố chi phí đào tạo cần được tính đủ để tránh méo mó việc hình thành vốn con người. Theo đó, cần phải thay đổi cách thức các trợ cấp cho đào tạo nhân lực trình độ cao, và để thị trường quyết định quy mô cũng như cách thức ở cấp bậc này.

Tiến sỹ Nguyễn Đức Thành khuyến nghị: “Cải cách cần phải theo hướng tinh giản bộ máy hành chính, nâng cao tỷ lệ tiết kiệm chính phủ, gia tăng nguồn lực được phân bổ đến khu vực tư nhân.



Hải Minh
(Theo Người Đồng Hành)