(Doanh nhan An Do)

Là ông chủ nhà băng thành đạt nhất Ấn Độ, trong vòng 20 năm, Uday Kotak đã biến công ty của mình từ những bước khởi đầu chập chững thành một tập đoàn tài chính cỡ bự.

Khi công cuộc tự do hóa trên thị trường tài chính Ấn Độ có những bước tiến mạnh, ông tự tin khẳng định doanh nghiệp mình sẽ tiếp tục gặt hái thành công.

Năm 2006, tổng tài sản của ông là 2,2 tỷ USD, nhờ đó, ông trở thành một trong những người giàu nhất Ấn Độ. Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu vừa qua cũng đã làm hao hụt đáng kể khối lượng tài sản của Kotak, tuy nhiên, ông vẫn ở trong Top những người giàu nhất và vẫn duy trì “ngôi vua” trên thị trường tài chính của đất nước này.

Học hỏi từ Goldman Sachs và Merill Lynch

Từ những ngày niên thiếu, Kotak đã được va chạm với các hoạt động thương mại khi người bố của ông - Suresh - rất thành công trong việc điều hành một cửa hàng kinh doanh nhỏ. Và đến nay, mặc dù đã ở tuổi 70, bố của Kotak vẫn tiếp tục công việc này.

Trong những năm tháng còn đi học, Uday Kotak đã bắt đầu công việc kinh doanh của mình bằng cách mua và bán các loại giấy tờ có giá. Năm 1985, ông lập ra Công ty Kotak Capital Management Finance, chỉ như một cửa hàng giao dịch tiền tệ nhỏ với 2 nhân viên. Hoạt động ban đầu tập trung vào lĩnh vực tài chính thương mại. Sau đấy công ty của ông mở rộng sang các dịch vụ tài chính khác.

Sự giàu có của Kotak không chỉ được tích lũy từ những lĩnh vực có tốc độ tăng trưởng cao ở Ấn Độ là công nghệ và viễn thông mà còn trong một lĩnh vực vốn được kiểm soát rất chặt chẽ ở Ấn Độ, đó là ngành ngân hàng. Công ty của ông -Kotak Mahindra, do ông nắm gần 55% cổ phần, là một trong những định chế tài chính tư nhân hàng đầu tại Ấn Độ.

Hơn 20 năm sau, Kotak Mahindra có mặt ở mọi ngóc ngách, cung cấp tất cả các dịch vụ cho thị trường tài chính Ấn Độ, từ ngân hàng thương mại, đến môi giới chứng khoán, quản lý quỹ tương hỗ, bảo hiểm nhân thọ, ngân hàng đầu tư, quỹ tư nhân và cả bất động sản. Hiện nay, số nhân viên của công ty này đã lên đến hơn 12.300 người, 4.500 nhân viên trong số đó được tuyển dụng trong năm bùng nổ tài chính 2007.

Năm 2003, Kotak Mahindra đã giành được giải thưởng Ngân hàng thương mại xuất sắc do Ngân hàng Trung ương Ấn Độ trao tặng. Năm 2007, giá trị vốn hóa trên thị trường của công ty đạt 6,4 tỷ USD. 

Đến cuối tháng 6/2007, Kotak Mahindra công bố mức tăng trưởng lợi nhuận thuần lên đến 40% so với cùng kỳ năm trước đó. Tổng thu nhập của Kotak Mahindra trong quý đầu tiên của năm tài chính 2008 tăng 79% so với cùng kỳ năm 2007. Kotak cho biết “Mục tiêu của Kotak Mahindra là trở thành định chế tài chính hàng đầu Ấn Độ”.

Cuối tháng 6/2007, Uday Kotak cùng đoàn đại biểu gồm 11 doanh nhân Ấn Độ thành đạt đến Anh quốc để tăng cường mối quan hệ hợp tác đầu tư giữa Ấn Độ và Anh quốc. Các đại biểu khác bao gồm Sunil Bharti Mittal, chủ tịch của tập đoàn Bharti Group - công ty điện thoại di động lớn nhất Ấn Độ, Vijay Mallya, chủ tịch tập đoàn United Breweries Group và hãng hàng không Kingfisher Airlines, và ông CK Birla, một thành viên của các gia đình kinh doanh hàng đầu Ấn Độ và là chủ tịch của Công ty Hindustan Motors.

Kotak là một người kiệm lời và khiêm tốn. Mặc dù là một ông chủ nhà băng lớn nhất Ấn Độ, nhưng ông vẫn luôn được đánh giá là người không khoa trương và rất giản dị. Ông luôn giành sự tôn trọng và quan tâm thấu đáo đến các đồng nghiệp của mình. Một trong những nhân viên của ông nói rằng, bất cứ ai làm việc cho Kotak đều có lòng trung thành tuyệt đối với ông. Những doanh nhân cùng lĩnh vực lại miêu tả ông là người sống có đạo đức, chân thành, nhanh nhẹn và sắc sảo.

“Uday chưa bao giờ đi theo những lối mòn tìm kiếm lợi nhuận cũ và ông có giác quan thứ sáu trong việc phát hiện những cơ hội kinh doanh còn tiềm ẩn” - Anand Mahindra, một nhà sản xuất máy kéo trả lời phỏng vấn của Tạp chí Forbes (Mỹ). 

Anand và anh trai của mình là Harish nắm 15% cổ phần của Kotak Capital Management Finance từ năm 1986, họ vẫn tiếp tục duy trì việc nắm giữ này mặc dù thị giá cổ phần đã tăng lên gấp nhiều lần trong những năm qua, cùng với tên gọi mới là Kotak Mahindra Finance Limited.

Kotak tiếp tục thực hiện những kế hoạch mở rộng kinh doanh của mình vì ông cho rằng, Ấn Độ có thể trở thành một trong những trung tâm tài chính lớn nhất và năng động nhất trên thế giới.

Hiện tại, quy mô thị trường tài chính Ấn Độ chưa thể cùng “tầm” với những nền kinh tế hàng đầu trong khu vực, chẳng hạn, Trung Quốc là quê hương của 10 ngân hàng hàng đầu thế giới xét về mức vốn hóa trên thị trường. 

Tổng mức vốn hóa của khu vực dịch vụ tài chính Trung Quốc là gần 1 nghìn tỷ USD, trong khi, con số này của Ấn Độ mới chỉ là 80 tỷ USD. Tuy nhiên, Kotak vẫn tin rằng Ấn Độ là mảnh đất để ươm mầm cơ hội. “Tôi rất tin tưởng vào câu chuyện phát triển của Ấn Độ” - ông nói.

Kotak đã từng đến Mỹ từ những năm 1980. Ông đã nhìn thấy sức mạnh của các ngân hàng đầu tư nước này như Goldman Sachs và Merill Lynch. Và trong quá trình phát triển Kotak Mahindra cũng chịu ảnh hưởng cũng như sự giúp đỡ lớn từ hai đối tác nước ngoài đáng chú ý là Ford và Goldman Sachs. 

Ông đã có quan hệ đối tác chặt chẽ với Ford từ những năm đầu thành lập công ty, đến năm 2006, mối quan hệ này chấm dứt với một lý do được ông đưa ra là thị trường Ấn Độ vẫn chưa phát triển đủ để duy trì việc hợp tác này.

Kotak Mahindra cũng tham gia liên doanh với Goldman Sachs năm 1996, và ông thừa nhận rằng, công ty của ông đã học được rất nhiều điều về nghệ thuật kinh doanh ngân hàng đầu tư của người hùng này. 

“Chúng tôi đã học được rất nhiều điều từ liên doanh này. Điều chúng tôi thu nhận được không chỉ là sự gia tăng về nguồn vốn và doanh số mà còn là những giá trị vô hình khó đo đếm được. Thời điểm bắt đầu làm ăn với Goldman năm 1995/1996, chúng tôi còn chưa hiểu nổi ngành ngân hàng trên thế giới hoạt động như thế nào. Chúng tôi đã học ở họ những công việc căn bản nhất từ cách thức thực hiện một bài thuyết trình trước khách hàng đến cách làm một báo cáo phân tích” - ông nói. 

Liên doanh này cũng đã chấm dứt vào tháng 3/2006 khi Kotak quyết định tự đi lên một cách độc lập.

Nắm cơ hội từ nền kinh tế đang chuyển đổi

Một trong những thay đổi lớn của Ấn Độ đó là nhờ vào tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế đạt 8,5%/năm trong những năm qua, tầng lớp trung lưu của Ấn Độ trở nên năng động hơn trên thị trường tài chính. 

“Vì vậy, các bạn có thể thấy một quốc gia của những người tiết kiệm đang chuyển mình thành quốc gia của những nhà đầu tư. Đây là một trong những chuyển biến lớn nhất. Một thay đổi khác của Ấn Độ, đó là, một quốc gia của những người tiết kiệm cũng đang thay đổi thành quốc gia của những người biết tiêu tiền. Đối với một ngân hàng, sự thay đổi này là cơ hội vàng” - Kotak nói.

Mức độ cho vay ở Ấn Độ đang tăng lên nhanh chóng. Theo số liệu của Ngân hàng trung ương Ấn Độ, trong năm 2006, các khoản vay cá nhân tăng đến 34,9%, các khoản vay của khu vực dịch vụ tăng 32,4%, các khoản vay trong lĩnh vực nông nghiệp cũng tăng 31,2% và các khoản vay trong khu vực công nghiệp tăng 27,8% so với cùng kỳ năm trước.

Nhiều ý kiến cho rằng, điều Kotak muốn làm nhất vào thời điểm năm 2006 là mua lại một trong những ngân hàng thuộc sở hữu nhà nước của Ấn Độ, vốn đang chiếm lĩnh thị trường ngân hàng bán lẻ của nước này. 

“Cơ hội đầu tư lớn nhất hiện nay là các ngân hàng quốc doanh của Ấn Độ. Đấy là khối tài sản tiềm năng nhất”- Kotak nói. 

Theo công ty định mức tín nhiệm Icra Limited, các ngân hàng thuộc sở hữu nhà nước của Ấn Độ chiếm hơn 75% tổng tài sản của ngành ngân hàng ở nước này. Trong khi đó, khối ngân hàng tư nhân chỉ chiếm 18,2% tổng tài sản và khối ngân hàng nước ngoài chiếm 6,5%.

Thế nhưng, cũng khó khăn cho Kotak là, bất chấp việc tự do hóa từng phần đang diễn ra trên thị trường tài chính Ấn Độ, ngành ngân hàng của nước này vẫn tiếp tục được chính phủ định hướng nắm giữ. Bán cổ phần đa số trong các ngân hàng thuộc sở hữu nhà nước cho khu vực tư nhân chưa nằm trong kế hoạch của chính phủ. 

“Cần phải có một giải pháp dài hạn cho vấn đề này, mặc dù tôi cũng không hy vọng sẽ có sự thay đổi về chính sách trong ngắn hạn” - Kotak nhận định.

Tự do hóa ngành ngân hàng được đánh giá là một trong những yếu tố mấu chốt để đưa Ấn Độ trở thành một cường quốc trong lĩnh vực tài chính. Kotak lấy ví dụ về trường hợp của Mỹ và châu Âu, những nền kinh tế có các ngân hàng hàng đầu đã chiếm lĩnh được những vị thế lớn toàn cầu nhờ vào thị trường nội địa mạnh mẽ.

“Sự thành công của các ngân hàng đầu tư toàn cầu hầu hết đều được hỗ trợ từ thị trường nội địa lớn. Thử nhìn vào tất các các công ty của Mỹ, họ đã trở thành những công ty toàn cầu, tài sản của họ được săn lùng khắp nơi với thị giá cao ngất ngưởng. Quy mô và sức mạnh của thị trường nội địa quyết định việc xây dựng được một mô hình kinh doanh bền vững ” - Kotak khẳng định.

Ông rất tự tin về triển vọng dài hạn của các ngân hàng tư nhân Ấn Độ với dẫn chứng rằng những ngành khác, đặc biệt là viễn thông và hàng không đã tạo được những bước ngoặt lớn sau khi chính phủ cho phép hai ngành này có tính cạnh tranh mạnh mẽ hơn. 

“Nếu nhìn vào ngành viễn thông, cách đây 10 năm, chỉ có 2,5 triệu thuê bao điện thoại, với thị phần chủ yếu thuộc về các công ty nhà nước. Đến nay, số thuê bao mới tăng lên hàng tháng là 6 triệu, tổng số thuế bao đã vượt qua con số 150 triệu người. Và có hai công ty lớn nhất trong lĩnh vực này thuộc khối tư nhân. Điều đấy cũng phải mất 10 năm” - Kotak phân tích.

Câu chuyện tương tự cũng xảy ra ở lĩnh vực hàng không. Sự nổi lên nhanh chóng của các công ty tư nhân như Jet và Kingfisher đã làm hồi sinh một ngành kinh doanh vốn trì trệ và điêu đứng trước đây. 

Đối với lĩnh vực ngân hàng, Kotak nói: “Các bạn có thể nhìn thấy xu hướng khá rõ ràng. Thị phần của khu vực tư nhân đã tăng ổn định, và trong các lĩnh vực khác, thị phần của khu vực tư nhân và khu vực công vẫn cùng tồn tại”.

Các cơ hội của Kotak Mahindra không chỉ ở trong lĩnh vực ngân hàng bán lẻ. Đối với thị trường vốn, Kotak Mahindra còn nổi lên với tiếng tăm là một công ty tư vấn và môi giới chứng khoán hàng đầu đất nước này, có sự hiện diện ở khắp quốc gia thông qua các chi nhánh với tên gọi Kotak Securities và Kotak Mahindra Capital Company.

Ở Ấn Độ, các ngân hàng đầu tư đang trải qua một quá trình chuyển đổi và trở thành điểm thu hút của rất nhiều các ngân hàng lớn trên thế giới. Kotak vẫn giữ cách nhìn khá thận trọng về việc này. 

Ông cho rằng “cần cẩn trọng vì rất nhiều trong số những ngân hàng nước ngoài đến Ấn Độ với mong muốn kiếm lời nhanh chóng rồi “biến” chứ không phải để xây dựng một thị trường tài chính hùng mạnh cho đất nước này”.