Nhiều đại biểu Quốc hội đề nghị làm rõ cơ sở của việc nâng mức lãi suất lên 200% lãi suất cơ bản (quy định hiện hành là 150%) và đề nghị không nên sử dụng lãi suất cơ bản làm lãi suất tham chiếu, nên quy định một mức lãi suất cố định trong Bộ luật Dân sự với tỉ lệ % tính theo năm của khoản tiền vay cho ổn định.

Ý kiến khác đề nghị nên nghiên cứu sử dụng lãi suất tái cấp vốn, lãi suất liên ngân hàng, lãi suất trái phiếu Chính phủ hoặc lãi suất của một hoặc một số ngân hàng thương mại lớn để tham chiếu...

Chủ nhiệm UB Pháp luật Phan Trung Lý bảo vệ phương án 1.

Tiếp thu, giải trình về vấn đề này, Chủ nhiệm UB Pháp luật Phan Trung Lý giải thích, nếu cho rằng không nên sử dụng lãi suất cơ bản làm lãi suất tham chiếu trong quan hệ dân sự vì đây là công cụ điều hành chính sách tiền tệ, thì lãi suất tái cấp vốn cũng có chức năng tương tự như vậy.

Hơn nữa, lãi suất tái cấp vốn là lãi suất chỉ có trong quan hệ giữa Ngân hàng Nhà nước và các tổ chức tín dụng, không có quan hệ rộng rãi trong xã hội.

Đối với lãi suất liên ngân hàng, lãi suất cho vay của một hay một số ngân hàng thương mại có tỷ trọng tín dụng lớn, hay lãi suất trái phiếu Chính phủ... cũng là những mức lãi suất cụ thể của từng tổ chức tín dụng có thể làm cơ sở cho việc công bố lãi suất cơ bản của Ngân hàng Nhà nước làm công cụ điều hành và quản lý nhà nước về tiền tệ.

Việc quy định chung trần lãi suất cho vay trong quan hệ dân sự tất yếu phải áp dụng lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước công bố.

Do còn nhiều ý kiến khác nhau, UB thường vụ Quốc hội để hai phương án xin ý kiến các vị đại biểu Quốc hội. Phương án 1: quy định mức lãi suất cố định ngay trong Bộ luật Dân sự là tối đa 20%/năm của khoản tiền vay. Phương án 2: giữ như quy định của dự thảo trình Quốc hội, vẫn sử dụng lãi suất cơ bản làm lãi suất tham chiếu, đồng thời xác định quy định về trần lãi suất của Bộ luật Dân sự sẽ không được áp dụng trong trường hợp luật khác có liên quan có quy định khác.

Trong 2 phương án này, cũng có ý kiến đề nghị đối với phương án 1, cần giao cho cơ quan có thẩm quyền sửa đổi mức lãi suất này khi cần thiết. Đối với phuơng án 2, phải thống nhất áp dụng chung mà không loại trừ trường hợp luật khác có quy định khác.

Tại phiên thảo luận, phương án 1 nhận được sự ủng hộ của Chủ nhiệm UB Kinh tế Nguyễn Văn Giàu và đại diện VKSND tối cao.

Chủ nhiệm UB Tài chính – Ngân sách Phùng Quốc Hiển phân tích, phương án 1 có mặt tích cực là không phải sử dụng lãi suất cơ bản nhưng có tình huống lạm phát vượt quá mức cho phép thì người cho vay bị thiệt.

Lấy ví dụ CPI của 2011 lên tới 18,75%  thì lãi suất thực tế phải được 21% mới dương, ông Hiển đề nghị để quy định của luật có tính lâu dài thì nên quy định mức tối đa là 30%. Và nếu vượt mức 30% này thì xếp vào cho vay nặng lãi.

Còn phương án 2, ông Hiển đánh giá là không khác luật hiện hành về bản chất, chỉ khác là nâng mức từ 150% lên 200%, nhưng nhiều năm nay Ngân hàng Nhà nước không công bố lãi suất cơ bản nên quy định rất “chậm tiến” so với diễn biến đời sống.

Ông Hiển đề xuất quy định ngay từ đầu năm, ngân hàng có thể dự kiến mức lạm phát mục tiêu, sau đó cộng với 3% và nhân với 200%. Ví dụ lạm phát mục tiêu 5%, cộng thêm 3% đảm bảo lãi suất thực tế, thực dương. Như thế, nếu cho vay vượt quá 16% thì nên coi giao dịch đó là không có hiệu lực chứ chưa nên xếp vào cho vay nặng lãi.

Với cách này, ngân hàng không phải công bố lãi suất cơ bản, cũng không cần đến lãi suất liên ngân hàng hay các loại khác mà tính toán rất phức tạp.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đinh Trung Tụng bảo lưu quan điêm trình phương án 2.

Đại diện cơ quan chủ trì soạn thảo luật - Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đinh Trung Tụng cho biết quan điểm trình phương án 2, vì Luật Ngân hàng nhà nước vẫn quy định có lãi suất cơ bản và khi nào thấy cần thiết thì Ngân hàng Nhà nước công bố. Mặt khác, các bộ luật dân sự trước và hiện hành vẫn lấy lãi suất cơ bản làm lãi suất tham chiếu.

Còn việc nâng mức quy định từ 150% lên 200% là do trượt giá.

Theo ông Tụng, ở phương án 1, nếu quy định lãi suất cố định khi có biến động xấu như CPI tăng cao mà sửa luật thì không phải ngày một ngày hai được. Vì thế nếu không có cơ quan điều chỉnh khi có biến động thì không đảm bảo linh hoạt.

“Từ nhiều ý kiến chuyên gia phải tìm mãi nghĩ mãi mới ra phương án 1, quy định mức 20% lãi suất là trên tổng vốn vay, nước lên thì thuyền lên, như thế là hợp lý” - Chủ nhiệm cơ quan thẩm tra luật cũng bảo lưu quan điểm.

Chủ nhiệm Phan Trung Lý thông tin thêm, Ngân hàng nhà nước cũng có công văn đề nghị quy định theo lãi suất cố định với lý do không thể công bố lãi suất cơ bản được.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng nhận xét, phương án 1 “cứng” hơn, phương án 2 mềm mại hơn. Phương án 2 buộc phía ngân hàng nhà nước phải công bố lãi suất cơ bản. Nếu luật đề ra yêu cầu vẫn phải có lãi suất cơ bản thì thể hiện như phương án 2 thực tế hơn. Nhưng nếu lạm phát như mức hiện nay thì quy định lãi suất cố định đến 30% thì quá rộng đối với tín dụng đen.

(Theo Dân Trí)