Sản xuất ô tô chuyển hướng trước lượng xe nhập khẩu

Nếu không thay đổi, ô tô sản xuất trong nước sẽ không cạnh tranh được với ô tô nhập khẩu giá rẻ, chứ chưa nói đến chuyện xuất khẩu.

Mấy tháng đầu năm, giá xe ô tô dưới 9 chỗ ngồi nhập về Việt Nam đã giảm tới gần 200 triệu đồng/chiếc so với cùng kỳ năm ngoái. Lý do là từ năm 2017, thực hiện nội dung Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA), thuế nhập khẩu ô tô nguyên chiếc từ các nước nội khối ASEAN (Indonesia, Thái Lan) về Việt Nam giảm từ mức 40 xuống còn 30%.

Ô tô thành phẩm tại Khu phức hợp sản xuất và lắp ráp ô tô Chu Lai - Trường Hải (Quảng Nam).

Lượng xe nhập khẩu do đó đã tăng chóng mặt. Số liệu của Tổng cục Hải quan cho thấy, trong gần 3 tháng đầu năm 2017, đã có tổng cộng hơn 14.400 xe ô tô dưới 9 chỗ nhập về Việt Nam, gấp 2,5 lần so với cùng kỳ năm ngoái (cùng kỳ năm 2016 có gần 5.700 ô tô dưới 9 chỗ nhập về Việt Nam).

Chỉ tính riêng tại cảng SPCT tại khu công nghiệp Hiệp Phước, huyện Nhà Bè, TP Hồ Chí Minh, lượng xe ô tô do các doanh nghiệp (DN) có vốn đầu tư nước ngoài làm thủ tục nhập khẩu đã tăng mạnh. Đại diện chi cục hải quan cửa khẩu cảng Hiệp Phước cho biết, trong 3 tháng đầu năm 2017, đã có trên 5.500 xe ô tô các loại nhập khẩu từ các nước ASEAN về cảng SPCT, tăng gấp hơn 3 lần so với lượng xe ô tô nhập khẩu cùng kì năm 2016 (1.557 xe).

Đội thủ tục hàng hóa nhập khẩu của cảng này cho hay, những tháng cuối năm 2016, các DN ngưng nhập khẩu ô tô từ các nước ASEAN, dồn hàng vào đầu năm 2017, khiến lượng ô tô làm thủ tục thông quan trong những tháng đầu năm tăng rất cao.

Nếu như cách đây chừng 5 năm, sức ép của ô tô nhập khẩu từ các nước ASEAN mới chỉ nhen nhóm thì đến nay mối lo đó đã hiện hữu rõ. Mức giảm thuế 10% tuy nhỏ nhưng ngay lập tức đã tác động đến thị trường ô tô nhập khẩu. Đến năm 2018, thuế nhập khẩu ô tô trong ASEAN sẽ giảm mạnh còn 0%, chắc chắn sẽ tác động rất lớn đến sản xuất ô tô trong nước. 9 tháng là khoảng thời gian còn lại cho sự chuẩn bị của các DN sản xuất ô tô nội địa.

Tập trung vào dòng chủ lực để tăng sản lượng

Trước tình hình này, các DN ô tô lớn đã tính đến việc giảm sản xuất một số dòng xe, chỉ tập trung ở một số dòng chủ đạo.

Trong cuộc tọa đàm mới đây với Bộ Công Thương, đại diện của Toyota cho biết đã quy hoạch lại chiến lược sản xuất, kinh doanh tại thị trường Việt Nam. Cụ thể, để thích ứng với tình thế mới, Toyota Việt Nam bắt buộc phải mở rộng danh mục sản phẩm nhập khẩu. Đồng thời, Toyota Việt Nam sẽ thu hẹp dần danh mục xe lắp ráp trong nước. Việc thu hẹp số lượng sản phẩm lắp ráp, trong đó tập trung vào các mẫu xe trọng điểm thay vì dàn trải như trước đây sẽ giúp sản lượng của các mẫu xe này tăng lên.

“Làm sao để người tiêu dùng trong nước muốn mua loại xe đó thì chỉ mua được từ Việt Nam”. 
Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương)

Các hãng xe lớn khác như Honda hay Ford cũng cho biết sẽ tính toán để thu hẹp danh mục xe lắp ráp trong nước xuống còn khoảng 2 - 3 mẫu xe để tập trung cho việc tăng sản lượng.

Hãng xe trong nước có thị phần lớn nhất là Công ty cổ phần Ô tô Trường Hải (Thaco Group) đã phải tính đến chuyện “khéo ăn thì no, khéo co thì ấm”, chấp nhận giảm tỷ lệ lợi nhuận xuống mức thấp nhất thông qua việc hạ giá bán để đổi lấy việc tăng sản lượng.

Chẳng hạn như với mẫu xe Mazda, DN này có chiến lược giảm giá, chấp nhận chia sẻ lợi nhuận với người tiêu dùng để cố gắng đạt mức sản lượng bán hàng tối thiểu 50.000 chiếc/năm (năm 2016 đã đạt hơn 30.000 xe). Đây là mức sản lượng đủ để Tập đoàn Mazda chuyển giao nhà máy, công nghệ cho Thaco. Khi nhận chuyển giao, ô tô Mazda sản xuất tại Việt Nam cũng sẽ đáp ứng được tỷ lệ nội địa hóa từ 40% trở lên để được hưởng mức thuế suất 0% khi xuất khẩu sang các nước ASEAN.

Ông Trần Bá Dương, Chủ tịch HĐQT Thaco Group tiết lộ, sở dĩ lâu nay xe Mazda hay Kia có giá bán “mềm” nhất thị trường chính là vì Trường Hải đang thực hiện chiến lược này, chấp nhận lợi nhuận ở mức thấp nhất, có thời điểm chấp nhận hòa hoặc lỗ, để đổi lấy dung lượng thị trường.

Ông Dương nhìn nhận, năm 2018, thuế nhập khẩu về 0% không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội cho DN. Bởi lẽ, nếu đạt tỷ lệ nội địa hóa từ 40%, xe lắp ráp tại Việt Nam cũng sẽ xuất khẩu được ra các nước ASEAN theo mức thuế suất 0%. Để làm được điều này, trước mắt Trường Hải tập trung cho thương hiệu Mazda.

Một trong những động thái thể hiện rõ quyết tâm của Trường Hải là không ngừng đầu tư lớn vào sản xuất ô tô. Cuối tháng 3 vừa rồi, Trường Hải đã khởi công xây dựng Nhà máy sản xuất ô tô Mazda (Thaco Mazda) tại Quảng Nam với công suất 100.000 xe/năm với tổng vốn đầu tư 12.000 tỉ đồng. Dự kiến nhà máy sẽ hoàn thành và hoạt động vào tháng 4/2018.

Theo các chuyên gia, cách mà các DN sản xuất ô tô trong nước đang thực hiện sẽ giúp họ thích ứng với cuộc đổ bộ ào ạt của ô tô nhập khẩu từ Thái Lan và Indonesia; đồng thời, các mẫu xe chủ lực của DN cũng sẽ đạt được tiêu chí để hưởng mức thuế suất 0% khi xuất khẩu trong khu vực.

Theo ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), việc mỗi DN chỉ tập trung vào một vài mẫu xe chủ lực là hướng đi đúng trong bối cảnh hiện nay. “Làm sao để người tiêu dùng trong nước muốn mua loại xe đó thì chỉ mua được từ Việt Nam. Có như vậy mới mong tăng dung lượng thị phần”, ông Hải nói.