Walton - Ông hoàng bán lẻ

Walton là gia tộc đứng đầu trong danh sách 25 gia tộc giàu nhất thế giới theo xếp hạng của Bloomberg, và đứng thứ 3 trong xếp hạng của Investopedia, với tài sản ước tính 151,5-152 tỷ USD.

Người sáng lập Walmart

Sự nổi lên của gia tộc Walton bắt đầu từ một người tên Samuel Moore (Sam) Walton, được mệnh danh là “ông vua bán lẻ ở Hoa Kỳ”. Ông là người thành lập tập đoàn bán lẻ Walmart và được lịch sử ghi dấu như một trong những người giàu nhất thế giới trong nhiều năm cuối thế kỷ 20, đầu thế kỷ 21.

Sam Walton sinh ngày 29-3-1918 ở Kingfisher, Oklahoma, nổi tiếng vì sáng lập ra chuỗi cửa hàng bán lẻ Walmart và Sam’s Club. Những kinh nghiệm sống và bí quyết kinh doanh của ông được hé lộ qua cuốn hồi ký có tên “Made in America”, được dịch qua tiếng Việt với tên “Cuộc đời kinh doanh tại Hoa Kỳ”.

Sam Walton bắt đầu lập nghiệp với vị trí khiêm nhường: công nhân làm thuê tại tiệm giặt ủi ở thị trấn Bentonville, tiểu bang Arkansas. Hàng ngày, chàng thanh niên 28 tuổi cùng 3 nhân viên khác đem những món đồ đã được là ủi sạch sẽ trao tận tay cho từng khách hàng. Lúc đó 2 tập đoàn bán lẻ khổng lồ Kmart và Sears sở hữu hầu hết hệ thống cửa hàng bán lẻ tại Arkansas và các bang lân cận.

Sau nhiều lần đi giao hàng, trực tiếp gặp các loại khách hàng, Sam Walton đã phát hiện Kmart và Sears không hề xuất hiện ở các thị trấn nhỏ bé và hẻo lánh như Benton quê mình. Thế là Sam Walton quyết định dùng toàn bộ số tiền 150USD thuê 8 công nhân và thành lập cửa hàng bán lẻ đầu tiên, lấy tên là Walmart ngay tại thị trấn Bentonville vào ngày 31-10-1969. Không ai có thể ngờ đây chính là tiền thân của hệ thống bán lẻ lớn nhất thế giới và lớn nhất mọi thời đại sau này.

Thời gian đầu tiên khởi nghiệp, do vốn ít, kinh nghiệm thiếu, cửa hàng của Sam chủ yếu buôn sỉ bán lẻ theo phương châm lấy công làm lãi, bán những nhu yếu phẩm cần thiết nhất. Bù lại, Sam Walton đã thu hút số lượng lớn khách hàng trong thị trấn bằng chất lượng dịch vụ như tác phong phục vụ nhiệt tình chu đáo, chất lượng hàng bảo đảm, giá cả phải chăng... Cho tới năm 1965, Walmart đã trở thành một trong những cửa hàng bán lẻ thu hút nhiều khách hàng tại thị trấn Benton.

Sam Walton, nhà sáng lập chuỗi bán lẻ lớn nhất thế giới Walmart.

Đến năm 1972, Walmart niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán New York. Dù là là doanh nghiệp gia đình nhưng Walmart có số lượng nhân công thuê mướn lớn nhất thế giới, sử dụng nhân công công cộng và thương mại lớn thứ 4 thế giới, chỉ xếp sau Quân Giải phóng Nhân dân của Trung Quốc, Cục Y tế Quốc gia của Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland và ngành Đường sắt Ấn Độ. Walmart là nhà bán lẻ tạp hóa lớn nhất Hoa Kỳ, và với khoảng 20% doanh thu hàng tiêu dùng và tạp phẩm, Walmart cũng là công ty bán đồ chơi lớn nhất Hoa Kỳ. Đồng thời với khoảng 45% doanh số tiêu thụ đồ chơi, Walmart đã vượt qua Toys “R” Us cuối thập niên 1990.

Walmart hoạt động ở México với tên Walmex, ở Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland với tên ASDA và ở Nhật Bản với tên The Seiyu Co., Ltd. Các công ty con thuộc sở hữu toàn phần của nó nằm ở Argentina, Brazil, Canada, Puerto Rico, Anh. Việc đầu tư của Walmart bên ngoài Bắc Mỹ đã thu được kết quả hỗn hợp. Năm 2006, Walmart đã bán lại các đơn vị bán lẻ ở Hàn Quốc và Đức - những thị trường cạnh tranh cao - do lỗ triền miên. Ước tính hãng bán lẻ lớn nhất thế giới này có doanh thu lên tới 500 tỷ USD từ 12.000 cửa hàng trên toàn thế giới. CTCP Walton Enterprises và Walton Family Holdings Trust sở hữu một nửa cổ phần hãng bán lẻ này.

3 bí quyết

Năm 1992 khi Sam Walton qua đời, thời báo Times đã đưa tin nhiều cửa hàng trên toàn Hoa Kỳ dự đoán Walmart sẽ nhanh chóng đi vào thời kỳ suy thoái. Times cho rằng Sam là người đã kiến tạo “linh hồn” cho Walmart, nên khi “linh hồn” mất đi Walmart sẽ bị thu hẹp dần và biến mất. Nhưng tất cả đều đã sai, bởi khi người con trai cả của Sam Walton là Samuel Robson Walton kế nghiệp (đồng thời giữ chức Chủ tịch HĐQT suốt 20 năm), doanh thu thuần của công ty đã tăng hơn 400 tỷ USD, tổng lợi nhuận tăng hơn 22 tỷ USD, tổng số nhân viên từ 370.000 người lên 1.380.000 người, hệ thống siêu thị tăng từ 1.700 lên 4.400, doanh thu bán hàng hàng năm tăng gấp 5 lần.

Sau thành công của thế hệ thứ 2, người ta lại tiếp tục quan tâm đến thế hệ thứ 3 của gia tộc. Ngày 5-6-2015, tại cuộc họp cổ đông của Walmart, Robson Walton thông báo HĐQT đã bầu con rể của Robson Walton là Greg Penner làm Chủ tịch mới của Walmart, quyết định này có hiệu lực ngay ngày công bố. Penner là người có nhiều kinh nghiệm trong ngành kinh doanh điện tử, tài chính, bán lẻ, đặc biệt kinh doanh điện tử đang được chú trọng trong quá trình chuyển đổi của Walmart.

Bí quyết giúp Walmart ngày càng phát triển tập trung ở 3 yếu tố. Thứ nhất, quản lý theo mô hình doanh nghiệp hiện đại. Sam Walton là người có trí tuệ và thực dụng. Ông mất 12 năm để thuyết phục David D.Glass tham gia Walmart. Năm 1984 khi Glass giữ chức CEO của Walmart, Sam Walton vẫn chỉ đảm nhận chức vụ Chủ tịch HĐQT.

Năm 1992, Sam Walton qua đời, Robson Walton kế nghiệp, nhưng ông cũng chỉ đảm nhận chức Chủ tịch Tập đoàn Walmart, các thành viên khác trong gia tộc không có ai đảm nhận vai trò quản lý. Lee Scott sau khi làm việc 20 năm cho Walmart đã được bổ nhiệm làm người kế thừa vị trí của Glass, tiếp tục hỗ trợ điều hành Walmart cho gia tộc Walton. Như vậy có thể thấy, thành công của Walmart là ở chỗ đã thiết lập đúng đắn vị trí kế thừa và vị trí quản lý.

Yếu tố thứ hai làm nên sự thành công của gia tộc Walton là chú trọng cơ cấu quản trị pháp lý. Sam quy định về quyền sở hữu cổ phần của thành viên gia tộc không vượt quá 40% và không can thiệp vào công việc nội bộ. Thiết lập lợi ích chung giữa những nhân viên trong gia tộc và ngoài gia tộc. Thứ ba, kế thừa gia nghiệp là kế thừa những giá trị đang tồn tại. Từ thời Sam Walton “tôn trọng con người, phục vụ khách hàng, theo đuổi sự tiến bộ” đã trở thành triết lý văn hóa kinh doanh thành công của Walmart.

Những tỷ phútrong gia tộc Walton

Con trai cả của gia đình Walton - Rob Walton là Chủ tịch Walmart cho đến năm 2015. Ông sở hữu biệt thự ở Thung lũng Paradise, Arizona, gần chân núi Camelback. Ông có bộ sưu tập lớn các mẫu xe cổ với chiếc Daytona Coupe phiên bản giới hạn đình đám trị giá 15 triệu USD. Con trai út gia đình Walton - Jim Walton có tài sản ước tính trị giá 37,3 tỷ USD. Hiện ông điều hành Ngân hàng Arvest của gia đình với vốn điều lệ hơn 16 tỷ USD. Ông cũng từng làm việc tại Walmart trước khi con trai Steuart thay thế vào năm 2016. Ngoài ra, hiện Jim còn giữ chức vụ Thư ký Tổ chức gia đình Walton, một trong những nhà tài trợ giáo dục tư nhân lớn nhất Hoa Kỳ.

Cô con gái út trong gia đình là Alice Walton đã trở thành người phụ nữ giàu nhất thế giới với tài sản trị giá 36,9 tỷ USD vào năm 2017. Khác với các anh em, Alice không tham gia điều hành Walmart. Thay vào đó, bà trở thành người bảo trợ nghệ thuật. Lúc 10 tuổi, bà đã mua tác phẩm đầu tiên là 1 bức tranh Picasso với giá 2USD. Đam mê nghệ thuật khiến bà có bộ sưu tập khủng với các tác phẩm nguyên bản của họa sỹ Andy Warhol và Georgia O’Keefe. Năm 2011, bà mở một bảo tàng nhằm trưng bày các tác phẩm nghệ thuật mình sở hữu. Ngoài ra, bà cũng có đam mê mạnh mẽ các chú ngựa với các trang trại đầy đủ cơ sở vật chất cho các loại ngựa và gia súc.

Tại Hoa Kỳ hiện nay, không phải Bill Gates hay Jeff Bezos là người có sức ảnh hưởng đến cả xã hội và nền kinh tế, mà chính là gia tộc Walton sở hữu đế chế bán lẻ Walmart. Công thức làm ăn của Walton được truyền tụng từ đời này sang đời khác là cắt giảm chi phí + giảm giá + dịch vụ tối ưu + khai thác hiệu quả công nghệ thông tin + đảm bảo cuộc sống nhân viên.

Theo Văn Cường - Sài gòn đầu tư