(Tin kinh te)

Giảm tốc kinh tế và hỗn loạn tài chính của Trung Quốc đang kích hoạt vòng xoáy lo sợ trên thế giới, khi nhiều quốc gia trên khắp các châu lục phụ thuộc vào nhu cầu hàng hóa của Bắc Kinh.

Một người xem giá chứng khoán tại một công ty ở tỉnh Giang Tây, Trung Quốc hôm 11/1. Ảnh: AP

Theo Washington Post, tại Nam Mỹ, sự giảm sút nhu cầu của Trung Quốc đối với hàng hóa đã dẫn đến suy thoái sâu và người ta ngày càng hay nhắc đến một "thập kỷ mất mát". Venezuela đối mặt với lạm phát hai hay thậm chí ba con số, Brazil vật lộn với tình trạng thất nghiệp tăng cao, và cả hai nước đang phải xoay xở với những biến động chính trị, khi lãnh đạo hai nước đang cố gắng giữ gìn lợi ích.

Sự suy thoái kinh tế của Trung Quốc là một trong những nguyên nhân dẫn đến sự giảm mạnh của giá dầu, trong đó, có thể kể đến khi giá dầu hồi đầu tuần giảm chỉ còn 31,56 USD cho một thùng dầu thô Brent, đánh dấu mức thấp kỷ lục trong 12 năm trở lại đây, và nó đã gây ra những vấn đề mới.

Hai nước xuất khẩu dầu lớn của thế giới là Arab Saudi và Nga đang phải hứng chịu những hậu quả lớn của giá dầu giảm mạnh, và đang phải đối mặt với những vấn đề tài chính nghiêm trọng. Hai nước từng xuất khẩu khoảng 14% tổng lượng dầu họ khai thác sang Trung Quốc, theo Cơ quan Quản lý Thông tin Năng lượng.

Trong khi đó, nền kinh tế Mỹ được cho là chưa bị ảnh hưởng quá nhiều bởi suy thoái kinh tế Trung Quốc. Một số ngành công nghiệp đang hoạt động tại Trung Quốc, chẳng hạn như kinh doanh thức ăn nhanh và bán lẻ, dự kiến vẫn sẽ hoạt động bình thường. Tuy nhiên, thị trường chứng khoán Mỹ đã gặp rất nhiều khó khăn trong năm nay, và nhiều nhà kinh tế đang cảnh báo những người hoạt động trong ngành như khai mỏ và năng lượng có thể mất việc, nếu kinh tế Trung Quốc trở nên xấu hơn.

Tập đoàn Mỹ Caterpillar, "người tình" lâu năm của tăng trưởng kinh tế Trung Quốc, bán sản phẩm của cho cả Trung Quốc và các quốc gia bán hàng cho nước này, đã báo cáo doanh số giảm, giá cổ phiếu đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2010. Đầu tuần này, tập đoàn nhôm Mỹ Sherwin Alumina nộp đơn xin phá sản.

"Nếu nền kinh tế Trung Quốc giảm 0,5% tốc độ tăng trưởng, hoặc thậm chí là 1% đi nữa, sẽ không có bất cứ tác động lớn nào đến kinh tế Mỹ. Nhưng những nước như Nam Phi, Peru, Chile, Colombia, Malaysia, hay Thái Lan, thì lại là chuyện khác", Paul Sheard, người đứng đầu bộ phận phân tích kinh tế toàn cầu, thuộc công ty dịch vụ tài chính Standard & Poor's, nói.

Hầu hết các nước chịu ảnh hưởng là những quốc gia có nguồn tài nguyên thiên nhiên lớn để đáp ứng cho nhu cầu khổng lồ của Trung Quốc. Hầu như không có lục địa nào trên thế giới không có sự hiện hữu của Trung Quốc, do vậy, cả các nước phát triển và đang phát triển đang phải đối mặt với những hậu quả khắc nghiệt.

Khi Trung Quốc phát triển và chế tạo pin mặt trời, sản xuất máy tính xách tay và iPhone, họ cần vô cùng nhiều dầu thô, quặng sắt, đồng, khiến giá những nguyên liệu thô đó tăng. "Vì vậy, dấu chấm hết cho sự bùng nổ đầu tư của Trung Quốc sẽ mang đến những ảnh hưởng xấu", Patrick Chovanec, giám đốc chiến lược tại công ty quản lý tài sản Silvercrest, cho biết.

Ở châu Á, Indonesia bị ảnh hưởng khi việc xuất khẩu than lao dốc, sau khi những thách thức từ kinh tế của Trung Quốc bắt đầu lộ diện vào năm ngoái. Hàng hóa của Brazil, Peru và Venezuela cũng bị rớt giá.

"Những nền kinh tế từng hưởng lợi nhiều từ sự phát triển thần kỳ của Trung Quốc nay phải đối mặt với mặt trái của việc đó, chịu ảnh hưởng tiêu cực khi nền kinh tế Trung Quốc chậm lại", ông Neil Shearing, nhà kinh tế về các thị trường mới nổi tại Capital Economics nói.

Ảnh hưởng xấu không chỉ dừng lại đối với các nước đang phát triển. Australia, nước xuất khẩu quặng sắt và các khoáng chất khác tới đối tác thương mại lớn nhất của mình là Trung Quốc, đã bị huỷ bỏ nhiều hợp đồng, làm gia tăng lo ngại về một cuộc suy thoái. Hàn Quốc, Nhật Bản và Thái Lan cũng có thể dễ bị tổn thương.

"Những tác động toàn cầu từ sự chững lại của kinh tế Trung Quốc, thể hiện ở việc giảm cầu và nhập khẩu, thực tế đã lớn hơn nhiều so với chúng ta dự đoán", ông Maury Obstfeld, chuyên gia kinh tế của Quỹ Tiền tệ Quốc tế, cho biết.

Ông Obstfeld cũng cảnh báo rằng sự giảm tốc của Trung Quốc và tình trạng biến động của các thị trường mới nổi sẽ là mối đe dọa lớn nhất đối với kinh tế toàn cầu năm 2016.

Quá phụ thuộc

Nam Phi là một bài học điển hình cho sự phụ thuộc quá mức vào nhu cầu của Trung Quốc, và giờ đây, họ đang phải gánh chịu những hậu quả của "cuộc chơi" này.

Đồng rand của Nam Phi hôm 11/1 giảm 10% so với đồng đô la Mỹ, xuống mức thấp kỷ lục trước khi tăng thêm được một chút và kết thúc ngày tại 16,57 rand đổi được 1 USD. Trung Quốc là đối tác lớn nhất của Nam Phi, tổng giá trị bán, trao đổi hàng hoá, nguyên liệu đạt giá trị khoảng 20 tỷ USD mỗi năm. Cơn khát của Trung Quốc đối với tài nguyên thiên nhiên của Nam Phi đã giúp cho nước này có khả năng tăng trưởng kinh tế. Quặng sắt, than đá, vàng, và các khoáng sản là những hàng hoá xuất khẩu nhiều nhất của Nam Phi.

Đồng rand giảm có thể làm cho người dân Nam Phi gặp khó khăn trong việc mua hàng hoá, dịch vụ và hơn hết là làm cho đất nước khó khăn trong việc trả những khoản nợ nước ngoài.

"Có một kết hợp khá "xấu xí" của các vấn đề chính trị, kinh tế và cơ cấu tồn tại từ lâu, bị khoét sâu bởi sự suy thoái ở Trung Quốc, khiến cho đồng rand trở nên rất dễ bị tổn thương", ông Shearing nhận xét.

Thời điểm suy thoái kinh tế và giảm giá trị của đồng tiền có thể gây nên những hậu quả nghiêm trọng đối với an ninh lương thực ở Nam Phi. Nước này đang phải đối mặt với một đợt hạn hán lớn và có thể sẽ phải nhập khẩu thêm lương thực, nhưng khi đồng rand giảm giá, thì chi phí nhập khẩu sẽ tăng lên, các nhà phân tích nói.

Một số người lập luận rằng Nam Phi và các nước khác ở châu lục này đang phải trả giá cho sự phụ thuộc quá nhiều vào Trung Quốc. Nhưng thực tế, một số nhà phân tích cho biết, họ không có nhiều sự lựa chọn khi xuất khẩu.

"Thực sự không thể tránh được điều này bằng cách đa dạng hóa thị trường, vì Trung Quốc thực sự là thị trường rộng lớn", Dennis Dykes, trưởng bộ phận phân tích kinh tế tại Nedbank Nam Phi bình luận.

Trọng Nghĩa
Theo Vnexpress